KÜTLE ÇEKİMİ DALGALARIYLA ÖLÇÜM YAPMAK

Araştırmacılar, iki kara deliğin birleşmesiyle oluşan yeni doğmuş bir kara deliğin geriye savrulma hızını ve yönünü ilk kez ölçtü.

- GABY CLARK, ROBERT EGAN

İspanya'daki Santiago de Compostela Üniversitesine bağlı Instituto Galego de Física de Altas Enerxías (IGFAE) liderliğindeki araştırmacıların elde ettiği sonuçlar, evrendeki en ekstrem olaylardan birine dair yeni ipuçları sunuyor. Sonuçlar Nature Astronomy dergisinde yayımlandı.

Kütle çekimsel dalgalar, uzay-zaman dokusunda ışık hızıyla uzaklara doğru yayılan dalgalanmalar. Bu dalgalar kendi kaynakları hakkında bilgi taşıyor. Böylece ışık yaymayan olayları (örn. kara delik birleşmeleri) gözlemlememizi sağlarken; ışık yayan olaylara (örn. süpernovalar, nötron yıldızı birleşmeleri) dair de yepyeni bilgiler elde etmemize olanak tanıyorlar.

Einstein, kütle çekimsel dalgaların varlığını 1916'da öngörmüştü ama bu dalgalar o kadar zayıf ki onları tespit edebilmek için hem olağanüstü hassas dedektörler hem de kara delik birleşmesi, süpernova, Büyük Patlama gibi aşırı şiddetli astrofiziksel olaylar gerekiyor. Bu yüzden bu dalgaların tespit edilmesi yüz yıl sürdü. Eylül 2015'te LIGO dedektörleri, yaklaşık 30 güneş kütlesi büyüklüğündeki iki kara deliğin birleşmesiyle yayılan GW150914 sinyalini kaydetti. O zamandan beri neredeyse 300 benzer olay kaydedildi. Bu sayede evrendeki kara delik popülasyonunu incelemeye ve kütle çekimini en şiddetli koşullarda test etmeye başladık.