Daha az yiyerek daha uzun yaşayabilir miyiz?

Beslenme kısıtlamaları ve düşük proteinli diyetler, yaşlanmayı yavaşlatmanın anahtarı olabilir.

- DR. ANDREW STEELE

Daha az yemenin ömrü uzatabileceği binlerce yıldır konuşulan bir fikir. Antik Yunan hekimi Hipokrat bile "Hasta çok fazla beslenirse hastalık da beslenir. Her türlü fazlalık doğaya aykırıdır" diyordu.

Bilim insanları onlarca yıldır bu öğüdün geçerliliğini test ediyor. İlk çarpıcı kanıt 1930'larda ortaya çıktı. Amerikalı beslenme uzmanı Dr. Clive McCay, kısıtlı beslenen farelerin, istedikleri kadar yiyen farelerden neredeyse iki kat daha uzun yaşadığını keşfetti. Hem de ölümü ertelemek için açlıktan sürünmüyorlardı. Aksine bu fareler yaşlılıkta daha sağlıklıydı. Akciğerleri, böbrekleri daha iyi durumdaydı ve kanser geliştirmemişlerdi (ta ki deneyin sonunda yiyecek miktarı artırılana kadar).

Aradan geçen yüz yıl boyunca gördük ki kalori kısıtlaması; tek hücreli maya mantarlarından nematodlara, sineklerden örümceklere, çekirgelerden lepisteslere, alabalıkklardan farelere, hamsterlerden köpeklere kadar yaşam ağacının neredeyse her dalında ömrü uzatabiliyor.

Peki neden? Teori şu: Daha az besin alındığında hücrelerimizin içinde biyolojik bir düğme tetikleniyor ve hücreler "idare etme moduna" geçiyor. Gıda kıtlığı varsa örneğin üreme gibi fazla kalori yakan işlerin anlamı kalmıyor. Bu hem çok fazla enerji tüketen bir süreç hem de başka bir dezavantajı var: Yavrularınız da gıdanın kıt olduğu bir dünyaya doğmuş olacak.

Evrim böyle bir durumda hayvanın enerjisini korumasını ve üremeyi başka zamana ertelemesini tercih ediyor. Bu durumda vücut yaşlanma sürecini yavaşlatıyor, gıda arzı arttığı zaman hâlâ biyolojik olarak genç kalmanızı sağlayarak üreme ihtimalinizi artırıyor.

PROTEİN KISITLAMASI

Hayvanlarda kalori kısıtlamasının epey etkili olduğunu gösteren kanıtlar var ama insanlar için böyle veriler elde etmek zor. Fon sahipleri, etik kurullar ve denekler, onlarca yıl sürecek zorunlu katı diyet planlarını kabul etmeye haklı olarak sıcak bakmıyor.