YOKSA YAŞAM IZLERI MI?

Perseverance'in son keşfi büyük bir heyecan yarattı fakat kesin cevaplar elde edebilmek için bilimin önünde ciddi zorluklar var.

- Mike Wall, The Conversation

NASA'nın Perseverance keşif aracı, 2021'de Mars'ın Jezero Krateri'ne indiğinden bu yana insanlığın en kadim sorularından birine yanıt arıyor: Kızıl Gezegen'de yaşam var mıydı? Son iki yılda gelen haberler, bu sorunun cevabına hiç olmadığı kadar yaklaştığımızı gösteriyor. Ancak elde edilen bulgular, aynı zamanda sabrımızı sınayan yeni belirsizlikler de doğurdu.

2024 yazında Perseverance, kraterin eski bir nehir yatağından geçerken Cheyava Falls adı verilen sıra dışı bir kayaçtan numune aldı. “Sapphire Canyon” adı verilen bu örnek, aracın gelişmiş aygıtlarıyla incelendiğinde demir açısından zengin iki minerali ortaya çıkardı: Vivianit ve greijit. Dünya'da bu mineraller genellikle yaşamla ilişkilendiriliyor. Vivianit çoğunlukla çürüyen organik maddelerin çevresinde bulunurken; greijit, bazı mikroorganizmaların enerji üretme süreçlerinde ortaya çıkabiliyor.

Bu bulgular dolayısıyla bilim insanları, keşfin potansiyel bir biyoimza içerdiğini düşünüyor. Biyoimza, geçmiş ya da günümüzde yaşamın kanıtı olabilecek herhangi bir özellik, molekül ya da mineral düzeni olarak tanımlanıyor. Ancak “potansiyel” sözcüğünün altını çizmek gerek: Çünkü bu tür mineraller biyolojik süreçler dışında da oluşabiliyor. Örneğin yüksek sıcaklık, asidik koşullar veya jeokimyasal reaksiyonlar da aynı izleri bırakabiliyor.

BİYOİMZANIN ÖNEMİ

Astrobiyologlar için biyoimzaların cazibesi, Dünya'daki yaşam tarihini çözümlememize de yardımcı olmaları. Bilim insanları, eski fosillerden ya da mikrobiyal faaliyet sonucu oluşmuş minerallerden yola çıkarak yaşamın milyarlarca yıl önce nasıl başladığını inceliyor. Mars'taki araştırmalar da bu yöntemleri takip ediyor. Jezero Krateri özellikle seçilmişti; çünkü geçmişte bir göle ev sahipliği yaptığı biliniyor. Dünya'da böylesi göl yatakları, yaşamın gelişmesi için son derece elverişli bölgeler.