ASTRONOMİDE YENİ BİR DÖNEM

Vera C. Rubin Gözlemevi, karanlık maddeyi araştırma görevine başlıyor.

- SAMANTHA THOMPSON, ASTRONOMİ KÜRATÖRÜ, SMITHSONIAN ENSTİTÜSÜ ULUSAL HAVA VE UZAY MÜZESİ

Dünya, Güneş, kara delikler ve uzaydaki her şey, evrendeki tüm maddenin yalnızca %15'ini oluşturuyor. Geri kalan kısmıysa gök bilimcilerin "karanlık madde" dediği görünmez bir maddeden oluşuyor. Gök bilimciler karanlık maddenin var olduğunu biliyor çünkü bu maddenin kütle çekimi başka şeyleri de (örn. ışık) etkiliyor. Ancak karanlık maddenin ne olduğu hâlâ araştırma konusu. Haziran 2025'te ilk görüntülerini yayımlayan Vera C. Rubin Gözlemevi, karanlık maddenin gizemini çözmeye yönelik 10 yıllık görevine resmen başladı. Gözlemevi, evrenin o %85'lik kısmına dair anlayışımızı geliştiren öncü bir gök bilimcinin adını taşıyor.

Bir astronomi tarihçisi olarak Vera Rubin'in astrofiziğe nasıl yön verdiği üzerine çalışmalar yaptım.

Gözlemevine onun adının verilmesi son derece isabetli. Çünkü buradan elde edilecek veriler sayesinde bilim insanları Rubin'in çalışmalarını ileri taşıyacak ve karanlık maddeye daha fazla ışık tutacak.

EVRENİN GENİŞ PERSPEKTİFİ

Şili And Dağları'ndan gökyüzüne bakan Rubin Gözlemevi, güney yarım kürenin tamamını tarayacak. Her üç gecede bir 3.200 megapiksellik kamerasıyla gökyüzünü kayıt altına alacak. Otomobil büyüklüğündeki bu kamera şimdiye kadar yapılmış en büyük dijital kamera olma özelliğini taşıyor. Kameranın çekeceği görüntüler gökyüzünde dolunayın 45 katı genişliğinde alanı kapsayacak. Bu geniş görüş alanı sayesinde Rubin her yıl 5 petabayt veri toplayacak. Bu alana 5.000 yıl dinleyebileceğiniz kadar müzik sığdırabilirsiniz.

Haftalar, aylar ve yıllar sürecek gözlemler sonucunda; patlayan, parlayan ya da hareket eden her şeyi (örn. süpernovalar, değişen yıldızlar ve asteroitler) içeren bir time-lapse (hızlandırılmış) görüntü kaydı elde edeceğiz. Aynı zamanda bugüne kadar yapılmış en büyük galaksi taramasına da sahip olacağız. Bu görüntüler karanlık madde araştırmalarının kilit noktası olacak.