હું અમદાવાદની રિક્ષાવાળી...

પરિવારની મરજી વિરુદ્ધ પ્રેમલગ્ન કરનારી અમદાવાદી યુવતી પતિનો સ્નેહ-સથવારો છૂટ્યા પછી એના પગલે ચાલવા માટે રિક્ષાચાલક બની. એની આ સંઘર્ષભરી સફર બીજી મહિલાઓને પણ નવી દિશા સૂચવે એવી છે.

- મહેશ શાહ

વાત અમદાવાદની છે. ઉનાળાની બપોરે જાણે અગનલૂ વરસે છે. બસ-સ્ટૅન્ડ પર બસની રાહ જોઈને થાકેલા એક વડીલે દૂરથી ખાલી આવતી રિક્ષા જોઈ એને ઊભી રાખવા પોતાનો એક હાથ ઊંચો કર્યો. રિક્ષા પાસે આવીને ઊભી રહી. રિક્ષાચાલકને જોઈને વડીલ ચમક્યા અને મોઢું મચકોડશું. પછી ચાલક સામે જોઈને બોલ્યાઃ તારી રિક્ષામાં બેસવાનું જોખમ ના લેવાય. રિક્ષાચાલકે પ્રતિભાવ ના આપ્યો. બાદમાં એક યુવતી આવીને રિક્ષામાં બેઠી. વડીલ જોતા રહી ગયા.

આ રિક્ષાચાલકે હવે ટીકા, ટકોર કે ટોણા સાંભળી લેવાનું મન બનાવી લીધું છે, કારણ કે એને પોતાનું અને બે દીકરાનું જીવન બહેતર અને સુખી બનાવવું છે. ખુદનો જીવનપથ સંઘર્ષભર્યો રહ્યો. વધારામાં, રિક્ષાચાલક તરીકે એથીય વધુ સંઘર્ષ વેઠે છે એકલપંડે, કારણ કે એ રિક્ષાચાલક યુવતી છે. અમદાવાદમાં સેંકડો રિક્ષાચાલકો છે, એમાં હાલમાં સંભવતઃ આ એકમાત્ર લેડી રિક્ષાડ્રાઈવર હશે.

અમદાવાદના રિક્ષાચાલકો વિશે વર્ષોથી સમાજમાં અવનવી વાતો થતી રહે. વર્ષો પહેલાં રજૂ થયેલી ગુજરાતી ફિલ્મ મા-બાપના એક ગીતના કેન્દ્રમાં પણ રિક્ષાચાલક. ફિલ્મમાં રિક્ષાવાળાની ભૂમિકા ભજવતા અસરાની પર ફિલ્માંકન થયેલા ગીતના શબ્દો હતાઃ હું અમદાવાદનો રિક્ષાવાળો, નવસો નવ્વાણું નંબરવાળો, અમદાવાદ બતાવું ચાલો...

આજે તમને ઓળખ કરાવીશું અમદાવાદની રિક્ષાવાળી સાથે... જી હા, લેડી રિક્ષાચાલક ઊર્મિલા ગોહિલ સાથે. ૩૩ વર્ષનાં ઊર્મિલાબહેન પોતાની કારકુનીથી રિક્ષાચાલક સુધીની સંઘર્ષપૂર્ણ સફર અંગે પ્રિયદર્શિનીને માંડીને વાત કરે છે.

મારો જન્મ અમદાવાદમાં. પિતા મિલકામદાર અને માતા ગૃહિણી. હું હાઈ સ્કૂલમાં ભણતી ત્યારે પરિવારને મદદરૂપ થવા કાપડ બનાવતી ફૅક્ટરીમાં કારકુન તરીકે નોકરી કરતી. ત્યાં અમારા સમાજનો કમલેશ ગોહિલ ટેલર તરીકે કામ કરે. એની સાથેનો પરિચય પ્રેમમાં પરિણમ્યો.’

જો કે રૂઢિચુસ્ત પરિવાર બાર ધોરણ ભણેલી ઊર્મિલા સોલંકીને પાંચ ધોરણ ભણેલા કમલેશ ગોહિલ સાથે લવ મૅરેજની મંજૂરી આપે એમ નહોતો. સામે કમલેશનો પરિવાર પણ બહુ રાજી નહોતો એટલે બન્નેએ પોતાના પરિવારની નારાજગી વેઠીને વર્ષ ૨૦૦૬માં કોર્ટ મૅરેજ કર્યાં.

પછી ભાડાની ઓરડીમાં સ્નેહ-સંસાર શરૂ કર્યો. થોડા મહિના પછી બન્નેએ નોકરી બદલી. સમય જતાં બે પુત્ર જન્મ્યા, દિગ્ધાંત અને જેનિલ.