તમને લાલ-પીળી-વાદળી ટીકડીવાળા ડૉક્ટર યાદ છે?

સામાન્ય બીમારીનું કિફાયતી દરે નિદાન કરી સારવાર કરતા ફૅમિલી ડૉક્ટરોની સંખ્યા ઘટી રહી છે. ચોમેર વધી રહેલા સ્પેશિયાલિસ્ટ તબીબો તથા ‘ઈન્ટરનેટ નિષ્ણાતો’ના યુગમાં ફૅમિલી ડૉક્ટરની આજ કેવી છે? ૧૯ મેએ ‘વર્લ્ડ ફૅમિલી ડૉક્ટર ડે’ નિમિત્તે એમના લઈએ ખબરઅંતર.

- મહેશ શાહ (અમદાવાદ)

બેટા, તને બહુ તાવ છે. આપણે ફૅમિલી ડૉક્ટર પાસે જઈએ. એમની દવાથી બે દિવસમાં તાવ ઊતરી જશે.

ના, આપણે કન્સલ્ટન્ટ પાસે જઈએ. એ પરફેક્ટ ડાયગ્નોસિસ કર્યા બાદ ટ્રીટમેન્ટ કરે છે.

થોડી રકઝક બાદ પિતા બીમાર પુત્ર સાથે કન્સલ્ટન્ટ પાસે ગયા. એમણે સીઝનલ તાવનું પ્રાથમિક નિદાન કરીને પ્રિસ્ક્રિપ્શન લખી આપ્યું, સાથે અમુક ટેસ્ટ્સ સૂચવી. એ પછી ફોલોઅપ, ટ્રીટમેન્ટ, દવાના કુલ મિલાકે ૩૧૦૦ રૂપિયા થયા. બધા રિપોર્ટ નૉર્મલ હતા!

બાદમાં પિતાએ કહ્યું: બેટા, આપણા ફૅમિલી ડૉક્ટર પાસે દવા લીધી હોત તો માત્ર બસ્સો રૂપિયામાં કામ પતી ગયું હોત ને દોઢ-બે દિવસમાં તાવ ઊતરી ગયો હોત. હું અને તારી મમ્મી વર્ષોથી એમની જ દવા લઈએ છીએ.

લૅપટૉપમાંથી નજર ઊંચી કર્યા વિના બેટાએ મૂંડી હકારમાં ધુણાવી.

આજની પેઢી ફૅમિલી ફિઝિશિયન કે ફૅમિલી ડૉક્ટરનાં નામ-કામથી ખાસ પરિચિત નથી, પણ ચિત્રલેખાના ઘણા મધ્ય વયસ્ક વાચકોને એમના જમાનાના ફૅમિલી ડૉક્ટર યાદ હશે. એ ફૅમિલી ફિઝિશિયન, ફૅમિલી ડૉક્ટર, જીપી (જનરલ પ્રેક્ટિશનર), પ્રાઈમરી કૅર ફિઝિશિયન તરીકે ઓળખાતા. મોટા ભાગનાનો અભ્યાસઃ એમબીબીએસ . એ અગાઉ જીએએફએમ (ઘણા એને ટૂંકમાં ગફામ કહેતા) તથા આરએમપી (રજિસ્ટર્ડ મેડિકલ પ્રેક્ટિશનર) પણ ફૅમિલી ડૉક્ટર તરીકે સેવા આપતા. અમુક ડૉક્ટર વિદેશી યુનિવર્સિટી કે કોર્સના ટૂંકાક્ષરી શબ્દોમાં ડિગ્રી લખતા, જેમ કે એફઆરસીપી (ફેલો ઑફ રૉયલ કૉલેજ ઑફ ફિઝિશિયન), એફઆરસીએસ (ફેલો ઑફ રૉયલ કૉલેજ ઑફ સર્જ્યન્સ), એલસીપીએસ (લાઈસન્સિયેટ સર્ટિફાઈડ ફિઝિશિયન ઍન્ડ સર્જ્યન) વગેરે. ઘેરબેઠાં અભ્યાસ કરીને મેળવેલું સર્ટિફિકેટ અથવા આજની ભાષામાં ડિસ્ટન્સ લર્નિંગ.