બિઝનેસમાં સેફ રહેવું હોય તો એક રહો...

પ્રાચીન ભારતમાં શ્રેષ્ઠી તરીકે ઓળખાતા સનાતની વેપારીઓનો વિશ્વ-વેપારમાં ૩૫ ટકા હિસ્સો હતો, જે કાલાંતરે ઘટીને એક ટકો થઈ ગયો. વૈશ્વિક વેપારમાં ચીન છવાતું ગયું અને વેપાર-ધંધા કરતી પરંપરાગત હિંદુ જ્ઞાતિના પ્રતિભાસંપન્ન યુવાનો મલ્ટિનૅશનલ કંપનીઓના કર્મચારી બનવા માંડ્યા. આ વાસ્તવિકતા વચ્ચે ૧૪ વર્ષ પહેલાં સ્થપાયેલી ‘વર્લ્ડ હિંદુ ઈકોનોમિક ફોરમે’ દુનિયાઆખીના હિંદુ ધંધાર્થી, આન્ત્રપ્રેન્યૉર્સ, ઉદ્યોગપતિ વચ્ચે સાથ-સહકાર વધારવાનું કામ સફળતાથી કર્યું છે.

- સમીર પાલેજા (મુંબઈ)

વીસેક વર્ષ પહેલાં દશનામી પરંપરાના ભારતીય સાધુ સ્વામી વિજ્ઞાનઆનંદજી એશિયા-પેસિફિક દેશોના પ્રવાસે હતા ત્યારે એક ચીની પ્રોફેસર એમને કહે: ‘તમે લોકો વ્યક્તિગત રીતે ગમે એટલા સ્માર્ટ હો, પણ મોટો પડકાર આવે ત્યારે સંગઠિત બનીને સામનો કરતા નથી. જુઓ, તમારી મોટી કંપનીઓએ આ વિસ્તારમાં સપ્લાય ચેનને જાળવી રાખવામાં ધ્યાન ન આપ્યું એમાં અમે ચીનાઓ ફાવી ગયા.'

વિશ્વ હિંદુ પરિષદના જોઈન્ટ જનરલ સેક્રેટરી તથા ઈન્ટરનૅશનલ હેડ એવા સ્વામીજી આ મામલે ઊંડા ઊતર્યા તો જાણવા મળ્યું કે બીજા વિશ્વયુદ્ધ સુધી દુનિયાની બિઝનેસ ઈકોનોમીમાં, ખાસ તો સિંગાપોર, મલયેશિયા, થાઈલૅન્ડ, બર્મા (મ્યાનમાર), વિયેતનામ, હોંગકોંગ, વગેરેના વેપાર-ઉદ્યોગમાં હિંદુઓ-ભારતીયોનો ડંકો વાગતો. ટાટા ટ્રક, હિંદુસ્તાન મોટર્સની એમ્બેસેડર કાર, બજાજની ઑટો, ઉષા ફૅન, વગેરેથી માર્કેટ છલકાતું. દરમિયાન ચીનાઓએ બિઝનેસ ઍસોસિયેશન બનાવ્યાં, વેપારીઓ સંગઠિત થયા, માર્કેટ સર્વે કરાવ્યા, બૅન્કો સ્થાપી, એન્જિનિયરિંગ-ટેક્નિકલ સ્કિલ વિકસાવીને આખી બિઝનેસ યંત્રણા ઊભી કરી, એમાં ચીનની સરકારની પણ સક્રિય ભૂમિકા હતી. ત્રીસ વર્ષમાં તો સાઉથ કોરિયા સિવાય બધે ચીની માલ પહોંચી ગયો.

પ્રસિદ્ધ લેખક ક્લાઉડ મર્કોવિટ્સ પણ એમના પુસ્તક ધ ગ્લોબલ વર્લ્ડ ઑફ ઈન્ડિયન મર્ચન્ટ્સમાં નોંધે છે કે ૧૭૫૦થી ૧૯૪૭ સુધી હિંદુ બિઝનેસમેનોએ જપાનના કોબેથી લઈને પનામા સુધી સમાંતર વેપાર-સાંકળ વિકસાવી હતી. એમાં ચેટ્ટીયાર, રેડ્ડીયાર, મુદલિયાર, પંજાબી ભાટિયા, સિંધી, ગુજરાતી, મારવાડીઓનાં પોતપોતાનાં કાર્યક્ષેત્ર હતાં. કોઈ સરકારી મદદ વિના એમણે એકમેકના સહકારથી જબરજસ્ત વેપારી તાકાત ઊભી કરી હતી.

સ્વામી વિજ્ઞાનઆનંદજીઃ ક્લાઉડ મર્કોવિટ્સના પુસ્તક મુજબ અગાઉ વિશ્વભરમાં હિંદુ વેપારી પેઢીઓ ધમધમતી હતી. ફરી એવો દબદબો લાવવા અમે ‘વર્લ્ડ હિંદુ ઈકોનોમિક ફોરમ’ની સ્થાપના કરી, જેના કાર્યક્રમમાં તુલસી બાર્ડ જેવાં વાદાર હિંદુ હાજર રહે છે.