મુકામ પોસ્ટ માણસ ભાવના અને ભાવુકતા

લાગણી સારી કે ખરાબ નથી હોતી, લાગણીસંબંધી આપણી પ્રતિક્રિયા સારી કે ખરાબ હોય છે. દરેક વ્યક્તિને ગુસ્સાનો, દુઃખનો, એકલતાનો, નિરાશાનો, ખુશીનો, સંતોષનો, આશાનો, ઈર્ષ્યાનો, ડરનો, પ્રેમનો સમાન રીતે અહેસાસ થતો હોય છે, પરંતુ દરેક વ્યક્તિની પ્રતિક્રિયા એક સમાન હોતી નથી.

- રાજ ગોસ્વામી

વરુઓ વચ્ચે લડાઈ...

એક દાદા પોતાના પૌત્રને લાગણીઓની કશમકશ વિશે સમજણ આપી રહ્યા હતા. એમણે કહ્યું: ‘મારી અંદર એક ભીષણ લડાઈ ચાલી રહી છે.’ ‘અંદર લડાઈ કોણ લડે ?' પુત્રએ જિજ્ઞાસાવશ પૂછ્યું.

‘અંદર બે વરુઓ છે. એક વરુમાં ક્રોધ છે, ઈર્ષા અશાંતિ છે, પીડા છે, લાલચ છે, નફરત છે, અહંકાર છે અને લઘુતા છે. બીજા વરુમાં શાંતિ છે, સંતોષ છે, પ્રેમ છે, નમ્રતા છે, કરુણા છે અને સહાનુભૂતિ છે. બન્ને વચ્ચે વર્ચસની લડાઈ ચાલે છે. આવી લડાઈ દરેક વ્યક્તિની અંદર ચાલતી હોય છે.’

‘એમ?’ પૌત્રને આશ્ચર્ય થયું અને થોડી વાર વિચારીને પૂછ્યું: ‘દાદા, એમાં કયા વરુનો વિજય થાય?'

દાદાએ કહ્યું: ‘આપણે જેને પંપાળીને તગડું બનાવીએ એ જીતે.'

***

થોડા દિવસ પહેલાં મુંબઈના ભાઈદર સ્ટેશનનો એક વાઈરલ ને સહાનુભૂતિ જોયો હતો. એમાં એક પિતા અને એનો પુત્ર એકબીજાના હાથ પકડીને પ્લૅટફૉર્મ પરથી ઊતરીને રેલપટરી પર જાય છે અને સામેથી આવતી ટ્રેન નીચે સૂઈ જાય છે. આ વિડિયો સ્ટેશનના સીસીટીવી કૅમેરામાં કેદ થયો હતો. એવું કહેવાય છે કે શૅરબજારમાં ભારે ખોટ ગઈ હોવાથી એમનું દેવું વધી ગયું હતું.

આ ઘટનાના બે દિવસ પછી, દ્વારકા જિલ્લામાં ભાણવડ તાલુકાના ધારાગઢ ગામમાં એક જ પરિવારના ચાર લોકોએ સામૂહિક આપઘાત કર્યાના સમાચાર વાંચવામાં આવ્યા, એમાં પતિ-પત્ની અને એમનાં છોકરા-છોકરીએ ખૂલી સીમમાં ઝેર પી લીધું હતું. એમાં પણ આર્થિક સંકડામણ હોવાનું કારણ સામે આવ્યું હતું.

આપઘાતની મોટા ભાગની ઘટનામાં દેખીતી રીતે જ પારિવારિક-સામાજિક કારણો હોય છે, પરંતુ એક બાબત નોંધવા જેવી એ પણ છે કે એવાં કારણ લગભગ દરેકના જીવનમાં મોજૂદ હોય છે, પણ એ તમામ લોકો આપઘાત નથી કરતા. તો એવું શું બને છે કે એકસરખાં કારણ હોવા છતાં અમુક માણસ આપઘાત કરે છે અને બાકીના લોકો નથી કરતા?