શેરીમાં પિયરિયું ને શેરીમાં જ સાસરિયું

મોજીલા-ગમતીલા મહાનગર સુરતમાં એક એવો વિસ્તાર છે જ્યાં એક જ શેરીમાં સામસામે કે આજુબાજુ રહેતાં પચાસથી વધુ યુવાન-યુવતીનાં લગ્ન થયાં છે. છેલ્લી પાંચ પેઢીથી શેરીમાં જ લગ્ન કરવાની જાણે ઊભી થઈ છે. વૅલેન્ટાઈન્સ ડે નિમિત્તે એ પ્રેમગલીમાં એક લટાર મારીએ.

- અરવિંદ ગોંડલિયા (સુરત)

પ્રેમ એટલે કે સાવ ખુલ્લી આંખોથી થતો મળવાનો વાયદો, સ્વપ્નમાં પળાય એવો કાયદો... મુકુલ ચોકસીની આ સદાબહાર રચના હોય કે સુરેશ દલાલની આ પંક્તિઃ રાત-દિવસનો રસ્તો વ્હાલમ નહીં તો ખૂટશે કેમ, તમે પ્રેમની વાતો કરજો અમે કરીશું પ્રેમ...

ગુજરાતી સાહિત્યમાં લખાયેલી આવી અદ્ભુત પ્રેમની કૃતિ વૅલેન્ટાઈન્સ ડે નિમિત્તે સાંભળવા મળશે. પ્રેમ, પ્રેમની અભિવ્યક્તિ અને પ્રેમના એકરાર માં મળેલી હા... એ બધું પ્રેમીઓ માટે જીવનનો પ્રાણવાયુ હોય છે. પ્રેમીઓના દિવસ તરીકે ઊજવાતો વૅલેન્ટાઈન્સ ડે ઢૂંકડો છે ત્યારે કરીએ પ્રેમ વિશે વાદળ ખોલીને વાત, પણ વરસવાનું છે એક ચોક્કસ જગ્યાએ.

બે અલગ અલગ દેશ, બે અલગ અલગ રાજ્યમાં રહેતાં યુગલ વચ્ચે પ્રેમ અને લગ્ન તો તમે સાંભળ્યાં જ હશે. બની શકે, એમાં તમે સામેલ પણ થયા હો. એક જ ગામ અને શહેરમાં પ્રેમ અને લગ્ન તો અઢળક છે. ગામમાં પિયરિયું ને ગામમાં સાસરિયું એવું પણ બને, પરંતુ એક શહેરની એક જ શેરીમાં રહેતા લોકો વચ્ચે પાંચ-સાત-દસ નહીં, પણ ૭૦ જેટલાં લગ્ન થયાં હોય એવી ઘટના સુખદ આશ્ચર્ય પમાડે છે. તો ચાલો, શબ્દો અને તસવીરોના સથવારે આજે એ સુખદ અને સુંદર સંયોગના તમને પણ સાક્ષી બનાવીએ. એ માટે આવો સુરત.

સુરતના સૈયદપુરા વિસ્તારમાં એક શેરી છે. એનું નામઃ કાછિયા શેરી. તમે સાચું સમજ્યા. શાકભાજીના વેપાર અને ખેતીના વ્યવસાય સાથે સંકળાયેલો આ શ્રી કણબી કાછિયા સમાજ છે. ની કાછિયા શેરીમાં સમાજના દોઢસોથી વધુ પરિવાર રહે છે તો એની નજીકની ધોબી શેરીમાં પણ આ સમાજનાં ૩૦-૪૦ જેટલાં કુટુંબ વસ્યાં છે.

આ કાછિયા શેરી એવી સાંકડી છે કે કોઈ કાર ભૂલમાં અંદર આવી ગઈ તો બીજી અવરજવર મુશ્કેલ થઈ જાય. શેરીમાં બેથી ચાર-પાંચ માળ સુધીનાં ઘર. ૯૦ ટકા વસતિ કણબી કાછિયાની. બધા ઉત્સવો લોકો ખૂબ ધૂમધામથી મનાવે. હવે બધું સેલિબ્રેશન સંગાથે હોય તો લગ્ન શા માટે શેરીની બહાર? કારણ જે હોય તે, છેલ્લી પાંચ પેઢીથી શેરીમાં જ લગ્નની એક અનોખી જાણે પરંપરા બની ગઈ છે. શેરીના આગેવાન પ્રબોધભાઈ પાતરાવાલા ચિત્રલેખાને કહે છેઃ