પહેલ: બંદિની બની વિદ્યાર્થિની-શ્રમિક મહિલાની સંગિની

કારાગૃહોને ખરા અર્થમાં સુધારગૃહ બનાવવાના ભાગ રૂપે જેલમાં નાના-મોટા ઉદ્યોગ થકી કેદીઓનાં કૌશલ ખીલવવાના, એમને સદ્બાર્ગે વાળવાના પ્રયોગ થાય છે, એ અંતર્ગત ગુજરાતની જેલમાં મહિલા કેદીઓ દ્વારા સેનિટરી પૅડ્સ તૈયાર કરવા માટે ચાલતા પ્રયોગનાં ઘણાં સારાં પરિણામ મળ્યાં છે.

- મહેશ શાહ

સામાન્ય રીતે કેદીઓ વિશે કહેવાતું હોય છે કે સા પહેલાં ગુનો કરવાનો ને પછી જેલમાં સરકારી ખર્ચે એ...યને દાળ-રોટલા ખાવાનાં. ખરેખર તો મોટા ભાગના કેદીએ જેલમાં રોજ અમુક કામ કરવાં પડતાં હોય છે. જેલમાં પુરુષ કેદીઓ સીવણકામ, બેકરી, સુથારીકામ, કમ્પ્યુટર, વગેરે કામગીરી બજાવે તો મહિલા કેદીઓ ભરતગૂંથણ, બ્યુટી પાર્લર, વગેરે ઉદ્યોગમાં કામ કરે. એ માટે કેદીઓને મજૂરી પણ ચૂકવવામાં આવે છે.

પ્રિયાંશી પટેલઃ સ્ત્રીસ્વાસ્થ્યનું સદ્કાર્ય અને સાથે મહિલા બંદીવાનોને રોજગાર.

કેદીઓને જુદાં જુદાં કામમાં નિપુણ બનાવી શકાય એ માટે કારાગૃહોમાં વચ્ચે વચ્ચે નવતર પ્રયોગ પણ થાય છે. અમદાવાદની અલાયદી મહિલા જેલમાં થોડાં વર્ષ અગાઉ એવો એક પ્રયોગ થયો, જે સફળ થયો અને હવે તો એણે લઘુ ઉદ્યોગનું રૂપ લઈ લીધું છે. એ પ્રયોગ હતો મહિલા કેદીઓ દ્વારા સેનિટરી પૅડ બનાવવાનો. આ પ્રોજેક્ટ શહેરની સ્વૈચ્છિક સંસ્થા કર્મા ફાઉન્ડેશને શરૂ કર્યો હતો. સંસ્થાનાં ફાઉન્ડર ટ્રસ્ટી પ્રિયાંશી પટેલ ગુજરાતના તેલઉત્પાદક પરિવારનાં પુત્રી છે. પ્રિયાંશીબહેને અમેરિકામાં કમ્પ્યુટર ટેક્નોલૉજી, લીડરશિપ મૅનેજમેન્ટ તથા લંડનની સ્કૂલ ઑફ ઈકોનોમિક્સમાંથી માઈક્રો ઈકોનોમિક્સનો અભ્યાસ કર્યો છે.