રાસડા સૌરાષ્ટ્રની ગ્રામ્ય નારીઓ માટે અજવાળી રાતનો અણમૂલો આનંદ બની ગયા છે. કૃષ્ણનાં ગીતો ગવાતાં ગવાતાં આ રાસડામાં નારીહૃદયનાં ભાવ અને મનોમંથન ઊતર્યાં. સુખ-દુઃખની સરિતા ઠલવાણી. ઊર્મિઓના સંઘર્ષ ઊતર્યા અને એમ કરતાં કરતાં સમગ્ર લોકજીવન આ રાસડે ઝિલાઈ રહ્યું. નારીહૃદયના આવેગોને મુક્તપણે, મોકળે કંઠે વ્યક્ત કરવાનું એક જ સાધન-આ રાસડા.
રાસ વિશેની આ વાત અથવા તો દીર્ઘ વ્યાખ્યા લોકસાહિત્યના મરમી જયમલ્લ પરમારે આપી છે. ગરબા કે રાસ આમ અલગ, પરંતુ સામાન્ય લોકોને એનો ભેદ ખબર નથી. ગરબાને આંતરરાષ્ટ્રીય ઓળખ મળવાની શક્યતા ઊભી થઈ એટલે આ ચર્ચા સ્વાભાવિક રીતે નીકળે. થોડા દિવસ પહેલાં ભારત સરકારે ગુજરાતની એક ઓળખ સમા પરંપરાગત ગરબાનો ઈન્ટેન્જિબલ કલ્ચરલ હેરિટેજ લિસ્ટમાં સમાવેશ કરવા યુનેસ્કોને ભલામણ પાઠવી છે. યુનેસ્કો એને સ્વીકૃતિ આપે તો એ બહુ મોટી વાત હશે, પણ એવું ન થયું હોય તોય ગરબા તથા રાસ ભારતની, ખાસ તો ગુજરાતની આગવી ઓળખ છે અને રહેશે.
રાસનાં મૂળ જાય છે નટરાજનાં નૃત્ય કે શિવજીનાં તાંડવ અને કૃષ્ણના રાસ સુધી. રાસ અને ગરબામાં પહેલું શું એના માટે કોઈ આધારભૂત એકવાક્યતા નથી. વિદ્વાનો એમ માને છે કે રાસનો સીધો સંબંધ કૃષ્ણ સાથે છે. હરિવંશ અને ભાસમાં પણ એનો ઉલ્લેખ છે માટે એ આપણું પ્રાચીન સ્વરૂપ નૃત્ય માટે સંસ્કૃતમાં શબ્દ છે લાસ્ય. પાણિનીએ રસયોઃઅભેદ સૂત્ર આપ્યું એથી લાસ્ય પરથી લાસ અને પછી શબ્દ ઊતરી આવ્યો રાસ. શ્રીધર સ્વામીએ રાસની વ્યાખ્યા આપતાં લખ્યું છે કે જેમાં અનેક નટ અને નર્તકીઓ સાથે મળીને વર્તુળાકાર ઘૂમે અને એકબીજા સાથે પોતાના હાથ જોડીને નૃત્ય કરે એવી વિશેષ પ્રકારની ક્રીડા એટલે રાસ. અધ્યાત્મ ભાગવત કહે છે કે રાસ એટલે દિવ્ય રસ. હરિવંશના છાલિકયક્રીડા નામના અધ્યાયમાં સુંદર વર્ણન મળી આવે છેઃ શ્રી કૃષ્ણએ બંસી લીધી, અર્જુને મૃદંગ લીધું, ગોપજનોએ બીજાં વાઘો લીધાં, નારદે વીણા બજાવી. સમૂહગીત નૃત્યનો હલ્લીસક તરીકે ઉલ્લેખ હરિવંશમાં થયો છે.
Esta historia es de la edición October 03, 2022 de Chitralekha Gujarati.
Comience su prueba gratuita de Magzter GOLD de 7 días para acceder a miles de historias premium seleccionadas y a más de 8500 revistas y periódicos.
Ya eres suscriptor ? Conectar
Esta historia es de la edición October 03, 2022 de Chitralekha Gujarati.
Comience su prueba gratuita de Magzter GOLD de 7 días para acceder a miles de historias premium seleccionadas y a más de 8500 revistas y periódicos.
Ya eres suscriptor? Conectar
કાંઈ તડકા પડે છે, બાપ!
માથાં ફાડી નાખે અને શરીર બાળી નાખે એવી ગરમી પડી રહી છે અને દિવસે દિવસે-વર્ષે વર્ષે એનું પ્રમાણ વધી રહ્યું છે. પ્રાકૃતિક કારણ તો ખરાં, પરંતુ ઝાડો કાપી કાપીને આપણે ધરતી માતાને બોકડી કરી નાખી છે એટલે વધુ જવાબદાર કોણ એ નક્કી કરવું મુશ્કેલ નથી.
ખેતરોથી વિખૂટા પડ્યાની સજા
આપણા માનસિક સુખ અને પ્રકૃતિ સાથે સીધો સંબંધ છે. ચાહે અમરેલીનો ખેડૂત હોય કે અંધેરીનો નોકરિયાત, એ કાયમ પ્રકૃતિ સાથે જોડાયેલો રહેવા મથે છે. ખેડૂતને સગવડ છે એટલે ઘરઆંગણે તોતિંગ ઝાડ રોપી શકે છે અને નોકરિયાત મજબૂર છે એટલે વન બીએચકેના ફ્લૅટમાં કૂંડામાં છોડ વાવે છે.
જસ્ટ, એક મિનિટ..
વિખ્યાત મોટરકાર કંપની ફોક્સવેગને એક સામાજિક પ્રયોગ પ્રાયોજિત કર્યો,
મફત, દૂરંદેશી અને મતદાન
સાચા સિક્કા રાહ જુએ છે ખોટા સિક્કા ખોઈ નાખો.
મતદાન કરો... લોકશાહીની કુસેવા ન કરો!
મોદી સામે કોઈ પડકાર નથી અને ચૂંટણીનું પરિણામ નિશ્ચિત લાગે છે એ કબૂલ, પણ એ કારણે નવી લોકસભા પસંદ કરવામાં ભાગીદાર જ ન બનવાનો ‘ઉપાય’ ખોટો છે.
નબળો રૂપિયો વૈશ્વિક સ્તરે સ્વીકાર્ય નહીં બની શકે...
મોદી સરકાર રૂપિયાની કરન્સીને વિશ્વભરમાં સ્વીકાર્ય બનાવવાનું લક્ષ્ય રાખે છે, રિઝર્વ બૅન્કે આ દિશામાં આગળ વધવા રૂપિયાની ડિજિટલ કરન્સી વિકસાવી છે, પરંતુ આપણું ચલણ બીજા દેશોમાં સ્વીકાર્ય બને ત્યાં સુધી એ મુશ્કેલ લાગે છે.
મોબાઈલના સદુપયોગની શરૂઆત કરવી છે? અપનાવી લો Google Keep
ન જાણતા હો તો જાણી લો Find My Device અને Parental Control જેવાં મોબાઈલ ફોનમાં આવતાં ફીચર્સના ફાયદા.
ચૂંટણીના એ ચાદગાર નારા, જે છવાઈ ગયા જનમાનસમાં!
થોડામાં ઝાઝું... ચૂંટણીપ્રચારના કેન્દ્રમાં જે મુદ્દો હોય એને બહુ જ ઓછા શબ્દોમાં, પણ મતદારોનાં દિમાગમાં સોંસરવો ઊતરી જાય એ રીતે પહોંચાડવાનું કામ કરે છે જુદાં જુદાં ઈલેક્શન સ્લોગન.
પવિત્ર સંબંધના પાયા કેમ હલવા લાગ્યા છે?
છેલ્લાં કેટલાંક વર્ષમાં લગ્નવિચ્છેદ થવા પાછળનાં કારણ બહુ વધ્યાં છે, પણ એનો ઉપાય એક જ છે.
બીપી-ડાયાબિટીસ બની શકે પ્રેગ્નન્સી સમયની પળોજણ
નાની ઉંમરની છોકરીઓમાં વધુ જોવા મળતી પ્યુબર્ટી મેનોરેજિયા જેવી વ્યાધિને અવગણવા જેવી નથી.