રાસડા સૌરાષ્ટ્રની ગ્રામ્ય નારીઓ માટે અજવાળી રાતનો અણમૂલો આનંદ બની ગયા છે. કૃષ્ણનાં ગીતો ગવાતાં ગવાતાં આ રાસડામાં નારીહૃદયનાં ભાવ અને મનોમંથન ઊતર્યાં. સુખ-દુઃખની સરિતા ઠલવાણી. ઊર્મિઓના સંઘર્ષ ઊતર્યા અને એમ કરતાં કરતાં સમગ્ર લોકજીવન આ રાસડે ઝિલાઈ રહ્યું. નારીહૃદયના આવેગોને મુક્તપણે, મોકળે કંઠે વ્યક્ત કરવાનું એક જ સાધન-આ રાસડા.
રાસ વિશેની આ વાત અથવા તો દીર્ઘ વ્યાખ્યા લોકસાહિત્યના મરમી જયમલ્લ પરમારે આપી છે. ગરબા કે રાસ આમ અલગ, પરંતુ સામાન્ય લોકોને એનો ભેદ ખબર નથી. ગરબાને આંતરરાષ્ટ્રીય ઓળખ મળવાની શક્યતા ઊભી થઈ એટલે આ ચર્ચા સ્વાભાવિક રીતે નીકળે. થોડા દિવસ પહેલાં ભારત સરકારે ગુજરાતની એક ઓળખ સમા પરંપરાગત ગરબાનો ઈન્ટેન્જિબલ કલ્ચરલ હેરિટેજ લિસ્ટમાં સમાવેશ કરવા યુનેસ્કોને ભલામણ પાઠવી છે. યુનેસ્કો એને સ્વીકૃતિ આપે તો એ બહુ મોટી વાત હશે, પણ એવું ન થયું હોય તોય ગરબા તથા રાસ ભારતની, ખાસ તો ગુજરાતની આગવી ઓળખ છે અને રહેશે.
રાસનાં મૂળ જાય છે નટરાજનાં નૃત્ય કે શિવજીનાં તાંડવ અને કૃષ્ણના રાસ સુધી. રાસ અને ગરબામાં પહેલું શું એના માટે કોઈ આધારભૂત એકવાક્યતા નથી. વિદ્વાનો એમ માને છે કે રાસનો સીધો સંબંધ કૃષ્ણ સાથે છે. હરિવંશ અને ભાસમાં પણ એનો ઉલ્લેખ છે માટે એ આપણું પ્રાચીન સ્વરૂપ નૃત્ય માટે સંસ્કૃતમાં શબ્દ છે લાસ્ય. પાણિનીએ રસયોઃઅભેદ સૂત્ર આપ્યું એથી લાસ્ય પરથી લાસ અને પછી શબ્દ ઊતરી આવ્યો રાસ. શ્રીધર સ્વામીએ રાસની વ્યાખ્યા આપતાં લખ્યું છે કે જેમાં અનેક નટ અને નર્તકીઓ સાથે મળીને વર્તુળાકાર ઘૂમે અને એકબીજા સાથે પોતાના હાથ જોડીને નૃત્ય કરે એવી વિશેષ પ્રકારની ક્રીડા એટલે રાસ. અધ્યાત્મ ભાગવત કહે છે કે રાસ એટલે દિવ્ય રસ. હરિવંશના છાલિકયક્રીડા નામના અધ્યાયમાં સુંદર વર્ણન મળી આવે છેઃ શ્રી કૃષ્ણએ બંસી લીધી, અર્જુને મૃદંગ લીધું, ગોપજનોએ બીજાં વાઘો લીધાં, નારદે વીણા બજાવી. સમૂહગીત નૃત્યનો હલ્લીસક તરીકે ઉલ્લેખ હરિવંશમાં થયો છે.
Bu hikaye Chitralekha Gujarati dergisinin October 03, 2022 sayısından alınmıştır.
Start your 7-day Magzter GOLD free trial to access thousands of curated premium stories, and 8,500+ magazines and newspapers.
Already a subscriber ? Giriş Yap
Bu hikaye Chitralekha Gujarati dergisinin October 03, 2022 sayısından alınmıştır.
Start your 7-day Magzter GOLD free trial to access thousands of curated premium stories, and 8,500+ magazines and newspapers.
Already a subscriber? Giriş Yap
ઝેર તો પીધાં જાણી જાણી
દૂધમાં મિલાવટ, ધાન્ય અને શાકભાજી પર છૂટે હાથે કેમિકલયુક્ત જંતુનાશક દવાનો છંટકાવ, ફળ પકવવા માટે પણ ખોટાં કામ... આની અસર આપણા શરીર પર થાય અને જાતજાતની બીમારી વળગે. સવાલ એ છે કે આ હાલતમાં ખાવું તો શું ખાવું?
ઝેર તો પીધાં જાણી જાણી...
દૂધમાં મિલાવટ, ધાન્ય અને શાકભાજી પર છૂટે હાથે કેમિકલયુક્ત જંતુનાશક દવાનો છંટકાવ, ફળ પકવવા માટે પણ ખોટાં કામ... આની અસર આપણા શરીર પર થાય અને જાતજાતની બીમારી વળગે. સવાલ એ છે કે આ હાલતમાં ખાવું તો શું ખાવું?
ચૂંટણી લડો, પણ ઔચિત્ય જાળવીને...
કોઈ પણ મુકાબલામાં સામસામી આક્રમકતા હોય એમાં ખોટું નથી, પણ આ સરહદે ખેલાતું યુદ્ધ નથી. અહીં મારો-કાપો ન હોવું જોઈએ. પરિણામ જાહેર થઈ ગયા પછી પણ વેરભાવ રહે એવો માહોલ પેદા કરવાનું દેશ માટે જ નુકસાનકારક બની શકે.
જસ્ટ એક મિનિટ...
આ તો તમે સમયનો દુર્વ્યય કર્યો કહેવાય, સમજદારી નહીં.’
અવરોધને અતિક્રમવાની મથામણ
શી ખબર આ કઈ અવસ્થા છે ‘ખલીલ’ ઘરને હું શોધું ને ઘર શોધે મને. - ખલીલ ધનતેજવી
KYC કન્ફ્યુઝન હી કન્ફ્યુઝન હૈ, સોલ્યુશન કા પતા હૈ?
બૅન્ક એકાઉન્ટ હોય કે મ્યુચ્યુઅલ ફંડ, પૈસા રોકવા માટે છેલ્લાં કેટલાંક વરસોથી ‘કેવાયસી’ (નો યૉર કસ્ટમર)ના નિયમનું કડક પાલન કરાવવામાં આવી રહ્યું છે. જો કે સમય સાથે એમાં સતત ફેરફાર થઈ રહ્યા છે અને કેવાયસીનાં અલગ અલગ ધોરણોને કારણે અત્યારે આ મામલે લોકો મૂંઝાયેલા છે. હમણાં વળી અમુક નવાં ધોરણ લાગુ કરાતાં લાખો રોકાણકારો અને મ્યુચ્યુઅલ ફંડ ઉદ્યોગની હાલત વધુ કફોડી થઈ છે. ખરેખર તો આ વિધિ સરળ બનાવવાની સાથે એને એક છત્ર હેઠળ લાવવાની જરૂરત પૂર્ણ કરવાનો સમય આવી ગયો છે.
કૉલર આઈ-ડી ઍપનો લાભ લેવાનું ચૂકી તો નથી ગયા ને?
નાગરિકોને સ્પામ કૉલ મારફતે હેરાન કરવામાં આપણા દેશનો નંબર દુનિયામાં ચોથો છે. ૬૪ ટકા દેશવાસીઓને દિવસમાં સરેરાશ ત્રણથી પણ વધુ સ્પામ કૉલ આવે છે... આ ત્રાસથી કેમ બચવું?
સંપત્તિની વહેંચણી: ઘરની દીીનું સ્થાન ક્યાં છે?
સ્ત્રીને અધિકાર ઘણા છે, પણ સમસ્યા એ છે કે અનેક કિસ્સામાં પુરુષ એ હક એને આપવા તૈયાર નથી.
બાર માસના મસાલા ભરવાની સીઝન આવી છે ત્યારે...
આપણી રસોઈને સ્વાદિષ્ટ બનાવતા ‘સિક્રેટ સ્પાઈસીસ’ને આખું વર્ષ તાજા રાખવાના કીમિયા.
ઈલેક્શનમાં કરો સિલેક્શનઃ પહેલાં મતદાન પછી જળપાન
લોકસભા ૨૦૨૪ની ચૂંટણીનાં પડઘમ ચારેકોર વાગી રહ્યાં છે ત્યારે મહિલાઓનાં કેટલાંક કિટી પાર્ટી ગ્રુપ પણ અત્યારે હાઉઝી કે બીજી ગેમ સુધી સીમિત ન રહેતાં, શહેરની શેરીઓમાં અને ગામની ગલીઓમાં ‘મત આપો અને મત અપાવો’નો વિચાર ફેલાવી રહ્યાં છે.