Try GOLD - Free
કોઈ કલમ કે કાયદો મહાપ્રશ્ન બને એ પહેલાં...
Chitralekha Gujarati
|December 25, 2023
જમ્મુ-કશ્મીરને નોખો દરજ્જો આપતી બંધારણની જોગવાઈ નાબૂદ કરવાનું મોદી સરકારનું પગલું સર્વોચ્ચ અદાલતે માન્ય રાખ્યું છે. આ જોગવાઈ હોવાથી કશ્મીરનું કંઈ ભલું થયું નથી અને એ રદ થયા પછી પણ કશ્મીરને કોઈ નુકસાન થયું નથી. રાજકીય પક્ષો અને પ્રજાની અસ્મિતા સાથે જોડી દઈ રમત રમતાં રહ્યા એ સિવાય એનો કોઈ ખપ હતો પણ નહીં.

શ્રીનાગરમાં સુરક્ષા બંદોબસ્તઃ હવે સ્થિતિમાં શું ફરક પડશે?
સમસ્યાને અવગણવાથી એનો ઉકેલ આવતો નથી. કોઈ પણ પ્રશ્નનું નિરાકરણ લાવવું હોય તો સૌ પહેલાં તો એ માટે દાનત અને દઢ નિર્ણયશક્તિ જોઈએ. ખોરા ટોપરા જેવી દાનત હોય તો કંઈ ન થાય.
આપણી માનસિકતા એવી છે કે કડવા થઈને કોઈ નિર્ણય લેવા નહીં. રખે, કોઈને ખોટું લાગી જાય. સમસ્યાના નામે ભલે ચોળીને ચીકણું થતું રહે. અનામતપ્રથા આવી એક સમસ્યા છે. બંધારણે એના અમલનાં ફક્ત દસ વર્ષ સુધી શૈક્ષણિક સંસ્થા તથા સરકારી નોકરીમાં ચોક્કસ વર્ગો માટે કેટલીક શરતોને આધીન અમુક બેઠકો અનામત રાખવા સૂચવ્યું હતું. થયું છે એવું કે દસ નહીં, આજે સિત્તેર વર્ષ પછી પણ અનામતપ્રથા યથાવત્ છે. એ નાબૂદ થવાને બદલે ઠેર ઠેર અનામતની માગ થઈ રહી છે.
જમ્મુ-કશ્મીરને ભારતનાં બીજાં રાજ્યોથી અલગ દરજ્જો આપતી બંધારણની કલમ ૩૭૦નું પણ અનામતની જોગવાઈ જેવું જ હતું. એ એક હંગામી કે કામચલાઉ કહી શકાય એવું પ્રાવધાન હતું. બંધારણમાં એનો સમાવેશ કરવામાં આવ્યો ત્યારે ત્યાં સ્થિતિ પ્રવાહી હતી. લડાખ સહિતના આખા જમ્મુ-કશ્મીરનો ગણીએ તો પણ ત્રીજા ભાગ કરતાં વધુ હિસ્સો પાકિસ્તાને પચાવી પાડ્યો હતો. અલગ મજહબના નામે પાકિસ્તાન દેશ નોખો બન્યો હતો. એ વખતે બહુમતી મુસ્લિમ પ્રજાની લાગણી અને હિંદુ રાજાની માગણી સાચવી લેવાની ગણતરીએ જમ્મુ-કશ્મીરને વિશેષ દરજ્જો આપવામાં આવ્યો હતો. એ અંતર્ગત જમ્મુ-કશ્મીરને પોતાનું અલાયદું બંધારણ ઘડવાની અને એનો વેગળો ધ્વજ રાખવા સહિતની સત્તા હતી. આવી ઔર એક જોગવાઈ (કલમ 35-A) દ્વારા જમ્મુ-કશ્મીરની વિધાનસભાને કાયમી રહેવાસીઓ ઠેરવવાની અને એમના વિશેષ અધિકારોની વ્યાખ્યા બાંધવાની છૂટ પણ હતી.
જોગવાઈ કાયમી નહોતી એનો અર્થ એ કે રહેતે રહેતે જમ્મુ-કશ્મીરનો વિશેષ દરજ્જો કાઢી લઈ એને દેશનાં બીજાં રાજ્યોની કક્ષાએ જ લાવવાનું હતું. કોઈ કારણસર એ શક્ય બન્યું નહીં અને પરિણામે ૩૭૦ની નાબૂદી એ એક રાજકીય મુદ્દો બની ગયો.
This story is from the December 25, 2023 edition of Chitralekha Gujarati.
Subscribe to Magzter GOLD to access thousands of curated premium stories, and 10,000+ magazines and newspapers.
Already a subscriber? Sign In
MORE STORIES FROM Chitralekha Gujarati

Chitralekha Gujarati
બીમારી લાંબી નહીં ચાલે, પરંતુ કાયમી ઈલાજ જરૂરી
ભારતીય દવાઓ પર અમેરિકી ટેરિફ
3 mins
October 13, 2025

Chitralekha Gujarati
બીમારી કે બીમાર હોવાનું નાટક
આ વૃત્તિ કુદરતી છે કે માણસ સહાનુભૂતિ મેળવવા દેખાડો કરે છે એ ભેદ સમજવો જરૂરી.
3 mins
October 13, 2025

Chitralekha Gujarati
સમસ્યા વજન વધવાની... ને ન વધવાની!
ખાણી-પીણીનાં નિયંત્રણ ઉપરાંત યોગ, પ્રાણાયામ અને કસરતને પણ રોજની આદત બનાવો.
3 mins
October 13, 2025

Chitralekha Gujarati
એક પ્રોફેસરના શોખ અને ખોજથી ઊભું થયેલું સંગ્રહાલય
જગાની દૃષ્ટિએ જોશો તો એ નાનું દેખાશે, પણ એની પાછળનું વિઝન મોટું છે. વળી, આ મ્યુઝિયમ એક શૈક્ષણિક સંકુલમાં ઊભું કરાયું છે એ પણ એક વિશેષતા છે.
2 mins
October 13, 2025

Chitralekha Gujarati
કેન્વાસ પર ખીલવ્યાં શ્રદ્ધાનાં સુમન
ચિત્રકળાનો શોખ એને નાનપણથી. સમય-સંજોગથી કળાક્ષેત્રે શિક્ષણ ન મળ્યું અને કરિયર જુદી દિશામાં ફંટાઈ ગઈ. જો કે ગૃહસ્થીમાં ઠરીઠામ થયાનાં વર્ષો પછી એણે ફરી પેન્ટિંગ્સ પર હાથ અજમાવ્યો ને લો, એનાં ચિત્ર પ્રદર્શન નામાંકિત આર્ટ ગૅલરીમાં યોજાવા માંડ્યાં. મળીએ, મુંબઈનાં આ કલાવંત માનુનીને.
3 mins
October 13, 2025

Chitralekha Gujarati
દુનિયા થી છૂપી અબ ખૂલ ગઈ… મુસ્કુરાહટ તેરી રાસ્તા દિખા ગઈ
સ્મિત એ આત્માનું નાનું, પરંતુ સૌથી શક્તિશાળી આભૂષણ છે. એ એક એવી ભાષા છે, જેનો અર્થ દુનિયાનું કોઈ પણ હૃદય સમજી જાય છે. દર વર્ષે ઑક્ટોબરના પહેલા શુક્રવારે ઊજવાતો ‘વર્લ્ડ સ્માઈલ ડે’ યાદ અપાવે છે કે એક નાની સ્મિતલહર દુનિયા બદલવા પૂરતી છે.
6 mins
October 13, 2025

Chitralekha Gujarati
શાખાથી શતાબ્દી સુધી...વિવાદના અંધકાર વચ્ચે રાષ્ટ્રભક્તિનો ઉજાસ
શિસ્ત, સેવા, સમર્પણ, સ્વાભિમાન જેવા ગુણ ધરાવતા ‘રાષ્ટ્રીય સ્વયંસેવક સંઘ’ (આરએસએસ)ના કરોડો પ્રશંસકો આ દેશમાં છે. બીજી તરફ, એને હાડોહાડ કોમવાદી ગણાવીને ધિક્કારનારાની સંખ્યા પણ મોટી છે. સફેદ ખમીસ, ખાખી પાટલૂન, હાથમાં લાઠી અને માથે ટોપીના ગણવેશ સાથે રાષ્ટ્રસેવાનો ભેખ લેનારી આ સંસ્થા વિજયાદશમીએ પોતાની સ્થાપનાનાં ૧૦૦ વર્ષ પૂરાં કરે છે ત્યારે કલમથી કાઢેલો એનો એક્સ-રે તપાસવા જેવો છે.
5 mins
October 13, 2025

Chitralekha Gujarati
અહીં સાચા અર્થમાં માનવની સેવા થાય છે...
આજની મોંઘવારીમાં કોઈ એક ટંક પણ મફત ભોજન ન આપે ત્યારે નડિયાદમાં એક સામાજિક સંસ્થા રોજ બે હજાર લોકોને વિનામૂલ્યે ભોજન આપે છે. આ સંસ્થાએ નિરાધાર બા-દાદા માટે ‘દીકરાનું ઘર’ પણ બનાવ્યું છે. ‘જય માનવસેવા પરિવાર ટ્રસ્ટ’ની બીજી અનેક સેવાકીય પ્રવૃત્તિ વિશેય જાણવા જેવું છે.
3 mins
October 13, 2025

Chitralekha Gujarati
સ્ટ્રેસ એક મહામારી બને એ પહેલાં..
કટ્ટર સ્પર્ધાત્મક માહોલમાં વિદ્યાર્થીઓ પર ભણતરનો બોજ તો છે જ, એમાં સમાજની અપેક્ષાનો ઉમેરો જોખમી બની શકે.
3 mins
October 13, 2025

Chitralekha Gujarati
હો સકે તો ઈસ મેં, જિંદગી બિતા દો...
જો જીવન કષ્ટદાયક હોય અને એનો અર્થ પણ ના હોય તો છેવટે આપઘાત કરવો પડે, પરંતુ માણસ એક બૌદ્ધિક પ્રાણી છે એટલે એ કષ્ટની અંદર પણ અર્થ શોધીને એને જીવવાલાયક બનાવે છે.
5 mins
October 13, 2025
Translate
Change font size