વાંચે તે વધે...જ્ઞાનમાં અને ઉંમરમાં પણ!

પ્રિય પુસ્તક વાંચવાથી તણાવ દૂર થાય છે, કારણ કે પુસ્તકો વ્યક્તિના તણાવ હોર્મોન ‘કોર્ટિસોલ’ના સ્તરને ઘટાડે છે. ઊંઘની સમસ્યા પણ પુસ્તકોથી દૂર થાય છે. મોડી રાત્રે ટીવી જોવું, આંખોને મોબાઈલ સ્ક્રીન પર ચોંટાડી રાખવી કે કમ્પ્યુટર પર સર્ફિંગ ઊંઘમાં ખલેલ પહોંચાડી શકે છે, પરંતુ રાત્રે સૂતાં પહેલાં પુસ્તક વાંચવાની આદત તમને સારી ઊંઘ આપી શકે છે.

- રાજ ગોસ્વામી

સ્ટીવની સ્ટોરી...

એપલના સ્થાપક સ્ટીવ જોબ્સ એક દિવસ જમવા માટે કાફેટેરિયામાં ગયા હતા. આ એ સમય હતો, જ્યારે એમને ઍપલમાંથી હાંકી કાઢવામાં આવ્યા હતા અને એમણે નેક્સ્ટ કમ્પ્યુટર્સનું નિર્માણ કરવાનું શરૂ કર્યું હતું. એમના બે ઈજનેરો પણ ત્યાં ખાતા હતા.

સ્ટીવ એમની ડિશ બનાવતા હતા અને અચાનક બે ઈજનેરો તરફ વળ્યા અને એમને પૂછ્યું: ‘દુનિયામાં સૌથી શક્તિશાળી વ્યક્તિ કોણ છે?' એક ઈજનેરે દક્ષિણ આફ્રિકામાં ઘણો સમય પસાર કર્યો હતો એટલે એણે કહ્યુંઃ ‘સ્ટીવ, મને લાગે છે કે સૌથી શક્તિશાળી વ્યક્તિ નેલ્સન મંડેલા છે.’

સ્ટીવ જવાબથી પ્રભાવિત ન થયા. એમણે પોતાની સામાન્ય શૈલીમાં જવાબ આપ્યોઃ ‘ના, એવું નથી. દુનિયાનો સૌથી શક્તિશાળી માણસ વાર્તાકાર છે. આનું કારણ એ છે કે વાર્તાઓ પ્રભાવિત કરી શકે છે, વાર્તાઓ પ્રેરણા આપી શકે છે, વાર્તાઓ દુનિયામાં પરિવર્તન લાવી શકે છે. ડિઝની વાર્તા કહેવાના વ્યવસાયમાં છે. હું આ ઍપલની માથાકૂટથી કંટાળી ગયો છું. હું ડિઝનીનો માલિક બનવા માગું છું.’

બધાને ખબર છે એમ, સ્ટીવ જોબ્સે પછી પિક્સાર એનિમેશન શરૂ કર્યું, જેણે ટૉય સ્ટોરી ફિલ્મ રજૂ કરી હતી. એ એટલી લોકપ્રિય બની હતી કે આખરે ડિઝનીએ પિક્સાર ખરીદી લીધી અને સ્ટીવ અંતતઃ વાર્તા કહેવાના વ્યવસાયમાં આવ્યા.

***

ફલાણું પુસ્તક વાંચવાથી મારું જીવન બદલાઈ ગયું... એવું તમે પોતે બોલ્યા હશો અથવા કોઈના મોઢે સાંભળ્યું હશે. એનો અર્થ વૈચારિક પ્રક્રિયા બદલવા સાથે છે. જેમ વ્યાયામ કરવાથી શરીરના સ્નાયુઓની ચુસ્તતા વધે અને લોહીનું પરિભ્રમણ વધુ સારું થાય છે એવી રીતે નિયમિત વાંચતાં રહેવાથી મગજની ક્ષમતાનો વિકાસ થતો રહે છે. વાંચવાથી માત્ર આનંદ આવે કે નવી જાણકારી મળે છે એટલું જ નહીં, મગજની પૂરી પ્રક્રિયા બદલાઈ જાય છે, જેમ કે વાંચવાથી મગજના (ભાષા સાથે સંલગ્ન) ડાબા ટેમ્પોરલ કોર્ટેક્સમાં નર્વ કનેક્શન્સ વધુ ચુસ્ત થાય છે. વાંચવાથી પરાનુભૂતિ વધે છે. વાચક પુસ્તકનાં પાત્રો, વિચારો, લાગણીઓ, ઘટનાઓને જીવે એને પોતાનો અનુભવ બનાવે છે અને બીજાની દૃષ્ટિએ વિચારતો, મહેસૂસ કરતો થાય છે.