Try GOLD - Free

ભારતના દિલમાં વાઘ ઉપરાંત શું શું છે જોવા જેવું?

Chitralekha Gujarati

|

October 07, 2024

સાતપૂડા ટાઈગર રિઝર્વ મધ્ય પ્રદેશમાં છ-છ ટાઈગર રિઝર્વ છે. જો કે એ બધાંમાં સાતપૂડાનું સ્થાન કંઈક ઔર છે. ખાસ્સો મોટો વિસ્તાર અને એમાં વન્યજીવોની ભરમાર. છોગામાં, સદીઓ અગાઉના રૉક પેન્ટિંગ્સ સાથેની અનેક ગુફા સાતપૂડાને અન્ય જંગલથી અલગ પાડે છે. વળી, એની નજીકમાં જ છે મધ્ય પ્રદેશનું કશ્મીર ગણાતું પંચમઢી હિલસ્ટેશન.

- નિતુલ ગજ્જર

ભારતના દિલમાં વાઘ ઉપરાંત શું શું છે જોવા જેવું?

ક્યાંક ઘાસિયાં મેદાન તો ક્યાંક હરિયાળાં વૃક્ષો, આછી આછી ટેકરીઓ, ખળખળ વહેતી નદી, ગાઢ ઝાડીઝાંખરાં, એ વચ્ચે ફેલાયેલું વિશાળ સરોવર અને આ બધાં વચ્ચે દૂર દૂર સુધી માણસનું ક્યાંય નામોનિશાન નહીં.

આમ તો આવાં દશ્યો ઘણાં જંગલમાં જોવા મળે. હા, આ પણ એક વનવિસ્તાર જ છે. એ છે મધ્ય પ્રદેશનું સાતપૂડા જંગલ. રાજ્યની વચ્ચોવચ આવેલા નર્મદાપુરમ જિલ્લામાં નર્મદા નદીના કિનારે જ આ વિશાળ જંગલ છે. કુલ ૨૧૦૦ સ્ક્વેર કિલોમીટરમાં ફેલાયેલું આ વિશાળ જંગલ કુદરતી સૌંદર્ય અને અઢળક જંગલી જીવોનું ઘર છે. સાથે જ આ જંગલ વાઘનો પણ પ્રાકૃતિક આવાસ છે માટે ૧૯૮૧થી સાતપૂડાના કેટલાક વિસ્તારને ટાઈગર રિઝર્વ જાહેર કરી દેવામાં આવ્યો છે, જ્યારે બાકીનો વિસ્તાર સાતપૂડા રાષ્ટ્રીય ઉદ્યાન તરીકે જાણીતો છે.

imageવર્ષ ૨૦૧૦માં સાતપૂડામાં માત્ર ૧૩ વાઘ હતા, જેની સંખ્યા ૨૦૨૧માં વધીને ૪૮ સુધી પહોંચી ગઈ અને આ જ કારણે ગયા વર્ષે સાતપૂડાને TX2 તરીકે ઓળખાતો પ્રતિષ્ઠિત એવૉર્ડ મળ્યો. સાતપૂડાની ખાસિયત એ છે કે એ ભારતનાં સૌથી જૂનાં આરક્ષિત જંગલમાંથી એક છે અને મધ્ય ભારતસ્થિત સાતપૂડા પર્વતમાળામાં મોટા ભાગે માનવપ્રભાવથી ભેળસેળ રહિત એવો સંરક્ષિત વિસ્તાર છે. આ અનોખો વિસ્તાર મધ્ય પ્રદેશના પ્રથમ બાયોસ્ફિયર રિઝર્વનો ભાગ છે. મધ્ય ભારતની સૌથી સમૃદ્ધ જૈવવિવિધતા (બાયો-ડાઈવર્સિટી) પણ અહીં જોવા મળે છે. આ ખાસિયતને કારણે જ ભારત સરકારે બે વર્ષ અગાઉ જ સાતપૂડા ટાઈગર રિઝર્વનો યુનેસ્કોના વર્લ્ડ હેરિટેજ લિસ્ટમાં સમાવેશ કરવા રજૂઆત કરી છે. સાતપૂડાના જંગલમાં ૫૦ જેટલા અતિ પ્રાચીન રૉક શેલ્ટર છે અને આવી કેટલીક ગુફામાં સદીઓ અગાઉ પથ્થર પર કોતરાયેલાં ચિત્રો છે. આ હકીકત પણ સાતપૂડાને બીજા વનવિસ્તારોથી વેંત ઊંચું સ્થાન આપે છે.

image

MORE STORIES FROM Chitralekha Gujarati

Chitralekha Gujarati

Chitralekha Gujarati

બીમારી લાંબી નહીં ચાલે, પરંતુ કાયમી ઈલાજ જરૂરી

ભારતીય દવાઓ પર અમેરિકી ટેરિફ

time to read

3 mins

October 13, 2025

Chitralekha Gujarati

Chitralekha Gujarati

બીમારી કે બીમાર હોવાનું નાટક

આ વૃત્તિ કુદરતી છે કે માણસ સહાનુભૂતિ મેળવવા દેખાડો કરે છે એ ભેદ સમજવો જરૂરી.

time to read

3 mins

October 13, 2025

Chitralekha Gujarati

Chitralekha Gujarati

સમસ્યા વજન વધવાની... ને ન વધવાની!

ખાણી-પીણીનાં નિયંત્રણ ઉપરાંત યોગ, પ્રાણાયામ અને કસરતને પણ રોજની આદત બનાવો.

time to read

3 mins

October 13, 2025

Chitralekha Gujarati

Chitralekha Gujarati

એક પ્રોફેસરના શોખ અને ખોજથી ઊભું થયેલું સંગ્રહાલય

જગાની દૃષ્ટિએ જોશો તો એ નાનું દેખાશે, પણ એની પાછળનું વિઝન મોટું છે. વળી, આ મ્યુઝિયમ એક શૈક્ષણિક સંકુલમાં ઊભું કરાયું છે એ પણ એક વિશેષતા છે.

time to read

2 mins

October 13, 2025

Chitralekha Gujarati

Chitralekha Gujarati

કેન્વાસ પર ખીલવ્યાં શ્રદ્ધાનાં સુમન

ચિત્રકળાનો શોખ એને નાનપણથી. સમય-સંજોગથી કળાક્ષેત્રે શિક્ષણ ન મળ્યું અને કરિયર જુદી દિશામાં ફંટાઈ ગઈ. જો કે ગૃહસ્થીમાં ઠરીઠામ થયાનાં વર્ષો પછી એણે ફરી પેન્ટિંગ્સ પર હાથ અજમાવ્યો ને લો, એનાં ચિત્ર પ્રદર્શન નામાંકિત આર્ટ ગૅલરીમાં યોજાવા માંડ્યાં. મળીએ, મુંબઈનાં આ કલાવંત માનુનીને.

time to read

3 mins

October 13, 2025

Chitralekha Gujarati

Chitralekha Gujarati

દુનિયા થી છૂપી અબ ખૂલ ગઈ… મુસ્કુરાહટ તેરી રાસ્તા દિખા ગઈ

સ્મિત એ આત્માનું નાનું, પરંતુ સૌથી શક્તિશાળી આભૂષણ છે. એ એક એવી ભાષા છે, જેનો અર્થ દુનિયાનું કોઈ પણ હૃદય સમજી જાય છે. દર વર્ષે ઑક્ટોબરના પહેલા શુક્રવારે ઊજવાતો ‘વર્લ્ડ સ્માઈલ ડે’ યાદ અપાવે છે કે એક નાની સ્મિતલહર દુનિયા બદલવા પૂરતી છે.

time to read

6 mins

October 13, 2025

Chitralekha Gujarati

Chitralekha Gujarati

શાખાથી શતાબ્દી સુધી...વિવાદના અંધકાર વચ્ચે રાષ્ટ્રભક્તિનો ઉજાસ

શિસ્ત, સેવા, સમર્પણ, સ્વાભિમાન જેવા ગુણ ધરાવતા ‘રાષ્ટ્રીય સ્વયંસેવક સંઘ’ (આરએસએસ)ના કરોડો પ્રશંસકો આ દેશમાં છે. બીજી તરફ, એને હાડોહાડ કોમવાદી ગણાવીને ધિક્કારનારાની સંખ્યા પણ મોટી છે. સફેદ ખમીસ, ખાખી પાટલૂન, હાથમાં લાઠી અને માથે ટોપીના ગણવેશ સાથે રાષ્ટ્રસેવાનો ભેખ લેનારી આ સંસ્થા વિજયાદશમીએ પોતાની સ્થાપનાનાં ૧૦૦ વર્ષ પૂરાં કરે છે ત્યારે કલમથી કાઢેલો એનો એક્સ-રે તપાસવા જેવો છે.

time to read

5 mins

October 13, 2025

Chitralekha Gujarati

Chitralekha Gujarati

અહીં સાચા અર્થમાં માનવની સેવા થાય છે...

આજની મોંઘવારીમાં કોઈ એક ટંક પણ મફત ભોજન ન આપે ત્યારે નડિયાદમાં એક સામાજિક સંસ્થા રોજ બે હજાર લોકોને વિનામૂલ્યે ભોજન આપે છે. આ સંસ્થાએ નિરાધાર બા-દાદા માટે ‘દીકરાનું ઘર’ પણ બનાવ્યું છે. ‘જય માનવસેવા પરિવાર ટ્રસ્ટ’ની બીજી અનેક સેવાકીય પ્રવૃત્તિ વિશેય જાણવા જેવું છે.

time to read

3 mins

October 13, 2025

Chitralekha Gujarati

Chitralekha Gujarati

સ્ટ્રેસ એક મહામારી બને એ પહેલાં..

કટ્ટર સ્પર્ધાત્મક માહોલમાં વિદ્યાર્થીઓ પર ભણતરનો બોજ તો છે જ, એમાં સમાજની અપેક્ષાનો ઉમેરો જોખમી બની શકે.

time to read

3 mins

October 13, 2025

Chitralekha Gujarati

Chitralekha Gujarati

હો સકે તો ઈસ મેં, જિંદગી બિતા દો...

જો જીવન કષ્ટદાયક હોય અને એનો અર્થ પણ ના હોય તો છેવટે આપઘાત કરવો પડે, પરંતુ માણસ એક બૌદ્ધિક પ્રાણી છે એટલે એ કષ્ટની અંદર પણ અર્થ શોધીને એને જીવવાલાયક બનાવે છે.

time to read

5 mins

October 13, 2025

Listen

Translate

Share

-
+

Change font size