કબૂલ, રાજકારણમાં બધું ચાલે છે, પણ..

એકનાથ શિંદે-દેવેન્દ્ર ફડણવીસની સરકારમાં અજિત પવારના પ્રવેશ સાથે મહારાષ્ટ્રમાં રાજકારણનાં સમીકરણ અચાનક બદલાઈ ગયાં છે અને અસંતોષનાં વમળ પણ પેદા થયાં છે. સવાલ એ પુછાઈ રહ્યો છે કે ‘રાષ્ટ્રવાદી કોંગ્રેસ’માં ભંગાણ પડાવીને ભાજપે પેટ ચોળીને શૂળ તો ઊભું નથી કર્યું ને?

- હીરેન મહેતા

અજિત પવાર-દેવેન્દ્ર ફડણવીસ-એકનાથ શિંદે: એક મ્યાનમાં બે નહીં, હવે ત્રણ તલવાર.

સમાજનાં મોટા ભાગનાં ક્ષેત્રોની જેમ રાજકારણમાં પણ ગેરરીતિનો સડો થયો એ અગાઉ અને એ પછીનાં થોડાં વર્ષ દરમિયાન રાજકારણમાં આવેલા લોકોએ એનો ઉપયોગ ઘણુંખરું સમાજના ઉત્થાન માટે કર્યો, પણ એ પછી સમાજ બાજુએ રહી ગયો અને ગોબાચારી પ્રવેશી ગઈ. એમાં પણ ઈન્દિરા ગાંધીએ ભ્રષ્ટાચારને સાર્વત્રિક ગણાવી એને સ્વીકાર્ય બનાવી દીધો. સાથોસાથ પોતાની વિરુદ્ધ અદાલતી ચુકાદો હોવા છતાં સત્તા પર ચીપકી રહેવા એમણે ધરાર એ ફેંસલાનો અનાદર કર્યો અને કટોકટી લાદી દીધી.

એ રીતે એમણે સત્તા ખાતર રહ્યાંસહ્યાં નીતિમૂલ્ય પણ કોરાણે મૂકી દીધાં. એ પછી ભારતીય રાજકારણમાં કોઈને કંઈ ખોટું કરવાનો તસુભાર પણ રંજ હોય એવું લાગતું નથી. નરસિંહ રાવ તો રીઢા રાજકારણી હતા એટલે એમણે પોતાની સરકારનો બહુમત સાબિત કરવા ઝારખંડ મુક્તિ મોરચાના સાંસદોના મત ખરીદ્યા ત્યારે કોઈને નવાઈ લાગી નહોતી, પણ સાફસૂથરી છાપ ધરાવતા અટલ બિહારી વાજપેયી અને મનમોહન સિંહ જેવા આગેવાનોએ પણ સત્તા ટકાવી રાખવા સમાધાન કરી લીધાં હતાં. મનમોહન સિંહે તો એમાં આત્મસમ્માન પણ ગુમાવ્યું, પણ રાજકારણના નામે એ ચાલી ગયું હતું.

ટૂંકમાં, રાજકારણમાં હવે નિયમમાં અપવાદ જેવી પ્રથા રહી નથી. હવે અપવાદને જ નિયમ બનાવી દેવામાં આવ્યો છે. ઈન્દિરા ગાંધી વડા પ્રધાન હતાં ત્યારે એમણે અનેક રાજ્યોની સરકાર ગબડાવી હતી. એ પછી મોરારજીભાઈ દેસાઈ સત્તાસ્થાને આવ્યા ત્યારે એમણે પણ કટોકટી કાળમાં ચૂંટાયેલી નવ કોંગ્રેસશાસિત રાજ્યોની સરકારને એકઝાટકે કાઢી મૂકી ઈન્દિરા ગાંધીના રસ્તે ચાલવાની ભૂલ કરી હતી. એ પછી તો કોઈ ક્ષુલ્લક કારણસર પણ હરીફ પક્ષની રાજ્ય સરકારને તગેડી મૂકવાનું બહુ સામાન્ય થઈ પડ્યું છે.