મીના પટેલ: હસ્તકળાથી હસ્તગત કર્યો નારીશક્તિને આત્મનિર્ભર કરવાનો હુન્નર

રાજકોટનાં આ સન્નારી નોકરી તજી નિકાસકાર બન્યાં, સાથે સાથે સૌરાષ્ટ્રનાં ગામડાંની સેંકડો મહિલાને વૈશ્વિક હૅન્ડિક્રાફ્ટ માર્કેટ સાથે જોડી, આર્થિક રીતે પગભર કરી એમનાં જીવન પલટી દીધાં.

- દેવેન્દ્ર જાની

આજથી એકાદ દાયકા પહેલાં રાજકોટનાં મીનાબહેન પટેલ એક ખાનગી કંપનીમાં નોકરી કરતાં. નોકરી સારી હતી, પણ એક દિવસ એમણે નોકરી છોડીને સ્વબળે નિકાસવેપાર કરવાનું નક્કી કર્યું. આજે જપાન, નેધરલૅન્ડ, ડેન્માર્ક, મોરેશિયસ, બ્રાઝિલ જેવા અનેક દેશો સાથે એ નિકાસવેપાર તો કરે જ છે, સાથે સાથે સૌરાષ્ટ્ર-ગુજરાતના ગ્રામીણ વિસ્તારની અનેક મહિલાની હસ્તકળા-કારીગરીને પારખી મીનાબહેને એ કળાકૃતિને દુનિયાભરમાં પહોંચાડી એમને પગભર કરી છે.

પોતાના આ પ્રવાસનો અનુભવ પ્રિયદર્શિની સાથે વહેંચતાં એ કહે છે:

‘આજથી દસેક વર્ષ પહેલાં મારા બે વર્ષના દીકરા જ્યોતિર્મય માટે પડોશમાં રહેતી એક મહિલાએ મોજડી ગૂંથીને મને આપી હતી. મોજડીનું હૅન્ડિક્રાફ્ટ વર્ક બહુ જ સરસ હતું. મેં એનાં વખાણ કર્યાં. થોડા સમય બાદ અમારા વિસ્તારની કેટલીક મહિલાઓએ મને એમના હુન્નરનો ઉપયોગ કરીને ઘરે બેસીને કંઈ કમાણી કરી શકીએ એ માટે મદદ કરવાની વિનંતી કરી. એ સમયે મારું કેમિકલ એક્સ્પોર્ટનું કામકાજ હતું. અહીં માર્કેટિંગ કરતી નહોતી, પરંતુ પડોશી મહિલાઓને મદદ કરવાના વિચારે મને હૅન્ડિક્રાફ્ટ બિઝનેસ તરફ વાળી અને.. લો, છેલ્લાં દસ વર્ષમાં ૨૦૦ જેટલી મહિલાને રોજગારી આપવામાં હું નિમિત્ત બની એનો મને આનંદ છે.’

મીનાબહેને પોતાના વ્યવસાયની સાથે અન્ય મહિલાઓને પણ રોજગારી મળે એ માટે ૨૦૧૩માં ત્રણ લાખ રૂપિયા રોકીને સ્ટાર્ટ-અપ કંપની શરૂ કરી. આજે એમના હૅન્ડિક્રાફ્ટ બિઝનેસનું ટર્નઓવર ૯૫ લાખ રૂપિયા સુધી પહોંચી ગયું છે. જો કે એમનું લક્ષ્ય ધંધાનું કામકાજ વધારવા કરતાં વધુ મહિલા એમના ગ્રુપમાં જોડાઈને હસ્તકારીગરીની ચીજવસ્તુનું ઉત્પાદન કરતી થાય તથા પરિવારને આર્થિક મદદ કરવા આગળ આવે એવી મહિલાઓને પ્રોત્સાહિત કરવાનું છે.