સીમાડે વારંવાર થતાં તાપણાં રોકવાં કઈ રીતે?

મહારાષ્ટ્ર-કર્ણાટક વચ્ચે સીમા-વિવાદ સર્વોચ્ચ અદાલતમાં ગાજવાનો છે એ જ ગાળામાં યોગાનુયોગ દેશના ઈશાન ખૂણે આસામ તથા મેઘાલય વચ્ચે પણ સરહદી ઝઘડો ફરી જામ્યો છે. છાશવારે ફૂટી નીકળતા ઘર્ષણના આવા કિસ્સાનો કાયમી નિવેડો આવે એ જરૂરી છે અને એ પણ શક્ય એટલો વહેલો.

- હીરેન મહેતા

આસામ-મેઘાલયના સરહદી ઝઘડાનો દેવ પહોંચ્યો જંગલમાં: વન વિભાગની કચેરીને આગ લગાડવામાં આવી.

હજી તો આઠ મહિના અગાઉ બન્ને રાજ્ય વચ્ચે સમાધાન થયું હતું ત્યાં આસામ અને મેઘાલયના સીમાડે હમણાં ફરી ભડકો થયો. આ વખતે વિવાદ જો કે બે રાજ્યો વચ્ચેના સરહદી ઝઘડાનો નહોતો, પણ ગેરકાયદે થતી લાકડાંની હેરફેર રોકવાને લગતો હતો એવી સ્પષ્ટતા મોડે મોડે કરવામાં આવી. કારણ જે હોય તે, સવા-દોઢ જ વર્ષના ગાળામાં ઈશાન ભારતમાં બીજી વાર હિંસા ફાટી નીકળી, બે રાજ્યોનાં પોલીસદળ વચ્ચે ગોળીબાર થયો અને છ લોકોના જાન ગયા એ હકીકત છે.

આસામ અને મેઘાલય વચ્ચેનું બાધણું તો આમેય બહુ જૂનું છે. આસામ પહેલેથી બ્રિટિશ શાસનનો ભાગ નહોતું. વર્ષો સુધી અહોમ વંશના મોવડીઓનું ત્યાં રાજ ચાલતું અને બ્રિટને એ વિસ્તારને તાબામાં લીધા પછી ક્યારેક એને બંગાળનો ભાગ બનાવ્યું તો વચ્ચે થોડાં વર્ષ એને બંગાળથી અળગું કરી નાખ્યું. દેશના ભાગલા થયા ત્યારે આસામનો સિલ્ફટ જેવો મહત્ત્વનો પ્રાંત પૂર્વ પાકિસ્તાનના ફાળે ગયો. ૧૯૫૦માં આસામ વિધિવત્ ભારતમાં ભળ્યું ત્યાં ચીને ઈશાન ભારત પર આક્રમણ કર્યું અને એ પછી વ્યવહારમાં સરળતા રહે એ માટે આસામમાંથી મેઘાલય, મણિપુર અને ત્રિપુરા એ ત્રણ રાજ્ય છૂટાં કરવામાં આવ્યાં તો અરુણાચલ અને મિઝોરમ કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશ ઘોષિત થયાં. આમ મૂળ આસામ ઘસાઈ–કપાઈને અડધું થઈ ગયું.