‘સંસ્કારી સ્ત્રી’ – આ શબ્દ સાથે જ આપણા ચિત્તમાં પગથી માથા સુધી ઢંકાયેલી સ્ત્રીનું ચિત્ર ઊપજે છે. સમાજ ચાહે ગમે તેટલી ભૌતિક પ્રગતિ કરી ચૂક્યો હોય છતાં આજે પણ સ્ત્રીના સંસ્કારોનું માપ તેણે પહેરેલાં વસ્ત્રોની લંબાઈ પરથી નક્કી થાય છે. માનવીય ગુણોને સંસ્કાર માનવાને બદલે કુપ્રથાઓ ના આંધળા અનુસરણને સંસ્કારનો દરજ્જો આપવામાં આવે ત્યારે જાગૃત સમાજમાં તેનો વિરોધ થાય છે અને થતો રહેશે. વળી, આ કથિત સંસ્કારો સ્ત્રીઓ માટે નિશ્ચિત કરવામાં આવેલ નિયમોને આધીન છે. આપણી પરંપરાની આણ દઈને તેના માથે આ રસમ-રિવાજનો ભાર નાખવામાં આવે છે, એ ભારથી ઝૂકેલી સ્ત્રીને નમ્ર અને સંસ્કારી હોવાનું બિરુદ આપવામાં આવે છે. આ ખોટનો સોદો સ્ત્રીઓ સેંકડો વર્ષોથી કરતી આવી છે. પિતૃસત્તાક પ્રથાનાં મૂળ સમાજમાં એટલી હદે વિકસી ગયા છે કે સ્ત્રીઓ સુદ્ધાં પોતાના પર લાદવામાં આવેલ પ્રતિબંધો અને પ્રથાઓનું પાલન કરવામાં ગર્વ અનુભવે છે. આ પ્રથાઓના અનુસરણને વડીલોના આદર અને સ્ત્રીના આભિજાત્ય સાથે સાંકળવામાં આવે છે, પરંતુ શું બે વેંતનો ઘૂંઘટ સ્ત્રીની સંસ્કારિતા નક્કી કરવા માટે યોગ્ય માપદંડ છે? સદીઓથી આપણી સંસ્કૃતિ અને પરંપરાના વહન તરીકે અપનાવેલા આ કુરિવાજનું સત્ય જાણવા માટે આપણે આપણી જ સંસ્કૃતિના મૂળ સુધી જવું પડશે.
સનાતન ધર્મના લેખિત પ્રમાણ સમા આપણાં પ્રાચીન ગ્રંથો અને સાહિત્યનો અભ્યાસ કરતા જાણવા મળે છે કે વૈદિક કાળમાં એટલે કે ઈ.સ. પૂર્વે ૧૫૦૦થી ૧૦૦૦ દરમિયાન સમાજમાં સ્ત્રીઓનો દરજ્જો પુરુષોથી જરા પણ ઊતરતો ન હતો. દક્ષિણ ભારતમાં પણ મહિલાઓનો સન્માનજનક ઇતિહાસ મળે છે. તેમને ઘર અને પરિવાર તેમ જ જાહેર કાર્યો માટે પણ તૈયાર કરવામાં આવતી હતી. તમામ પ્રકારની સામાજિક-સાંસ્કૃતિક પ્રવૃત્તિઓમાં તેમની સહભાગિતા રહેતી હતી.
This story is from the March 16, 2024 edition of ABHIYAAN.
Start your 7-day Magzter GOLD free trial to access thousands of curated premium stories, and 8,500+ magazines and newspapers.
Already a subscriber ? Sign In
This story is from the March 16, 2024 edition of ABHIYAAN.
Start your 7-day Magzter GOLD free trial to access thousands of curated premium stories, and 8,500+ magazines and newspapers.
Already a subscriber? Sign In
વિઝા વિમર્શ,
ફેમિલી બેઝ્ડ પિટિશનની કેટેગરીમાં ફેરફાર થાય ત્યારે...
મૂવી ટીવી
જ્યોતિકા ચૂંટણીના વોટિંગની વાત કરે છે કે બિગબોસની?!
રાજામૌલી લાવી રહ્યા છે બાહુબલી ભાગ-૩!
‘બાહુબલીનું વિશ્વ બહુ મોટું છે અને એનું સૌથી મોટું ઉદાહરણ ફિલ્મ ફ્રેન્ચાઇઝી છે.
ફેમિલી ઝોન બ્યુટી.
આઇબ્રોને કાળી અને ભરાવદાર બતાવવાના નુસખા
માનું મોટું ઉત્તરદાયિત્વ એટલે વિશ્વને યોગ્ય નાગરિકો આપવા!
એક માતામાં સો શિક્ષકની ગરજ સરે એટલી સંભાવનાઓ હોય ત્યારે એ માતાઓ સંતાનને કેવી રીતે ઘડી શકે એની એક નાનકડી માર્ગદર્શિકા જેવું કાવ્ય હિન્દીની નવી પેઢીની કવયિત્રી કવિતા કાદમ્બરીએ લખ્યું છે. પોઢજો રે, મારા બાળ ! પોઢી લેજો પેટ ભરીને આજ— કાલે કાળાં જુદ્ધ ખેલાશેઃ સૂવાટાણું ક્યાંય ન રે’શે. આજ માતાજીને ખોળલે રે તારાં માથડાં ઝોલે જાય તે દી' તારે શિર ઓશીકાં મેલાશે તીર-બંધૂકા.
બિજ-થિંગ
તસવીરકલાના સુવર્ણયુગ સમા પ્રાણલાલ પટેલ
ભુજે હાથે કરીને વહોરેલી પાણીની સમસ્યા
નર્મદાનું પાણી ભુજને મળવા લાગતાં સ્થાનિક સ્ત્રોતની જાળવણી ભુલાઈ. અન્ય કોઈ વૈકલ્પિક વ્યવસ્થા પણ ન વિચારાઈ. જેના પરિણામે જ્યારે જ્યારે નર્મદાનું પાણી ન મળે ત્યારે ત્યારે પાણીની તંગી સહન કરવી પડે છે. થોડા દિવસ પહેલાં જ ૧૦થી ૧૨ દિવસ ભુજ શહેરમાં પાણી વિતરણ કરી શકાયું નહોતું. ફરી વખત ભુજવાસીઓ ટેન્કરરાજમાં જીવવા માટે મજબૂર બન્યા હતા.
પ્રવાસન
જોરાસાંકો ઠાકુરબારી, ગેરુવા હવેલીમાં ગુરુદેવનો અહેસાસ
કવર સ્ટોરી
ઉનાળામાં તાવ આવે ત્યારે શું કરવું?
કવર સ્ટોરી
ગરમીની ઋતુ અને આહારનું વિજ્ઞાન