તનુજાની તકતીઓ વાળું નોખું-અનોખું દીકરી ગામ!

સૌરાષ્ટ્રના માંડ પાંચસો-છસ્સો ખોરડાંના પાટીદડ ગામની મહિલા સશક્તિકરણની દિશામાં ની આ પહેલને ખરેખર બિરદાવવા જેવી છે.

- 

રાજકોટ જિલ્લાના ગોંડલ શહેરનું નામ પડે એટલે સર ભગવતસિંહજીની યાદ સહેજે આવી જાય. આ પ્રજાવત્સલ રાજવીના સમયમાં કન્યાકેળવણી ના ક્ષેત્રે બેનમૂન કામ થયું.

કન્યાશિક્ષણ ફરજિયાત અને એ પણ મફત આપતું ગોંડલ આખા દેશનું પ્રથમ સ્ટેટ હતું. ૧૮૫૭માં સ્થપાયેલી મોંઘીબા હાઈ સ્કૂલ ફૉર ગર્લ્સ આનું જ્વલંત ઉદાહરણ છે. આ સ્કૂલ આજે પણ ચાલે છે ને એમાં હજાર જેટલી દીકરીઓ ભણે છે. આવા ગોંડલ પંથકની ભૂમિમાં આજેય આ સંસ્કાર જીવંત છે. અહીંનું પાટીદડ ગામ આનો પુરાવો છે.

ગોંડલથી આશરે દસેક કિલોમીટર દૂર આવેલા નાના, પણ સ્વચ્છ-સુઘડ ગામ પાટીદડમાં પ્રવેશ કરતાં જ એ કેટલું પ્રગતિશીલ હશે એનો અણસાર આવી જાય. પાદરમાં આવેલા બસસ્ટૅન્ડની પિન્ક ફૉર ગર્લની સૂચક એવી ગુલાબી રંગે રંગાયેલી દીવાલ પર દીકરી ગામ, પાટીદડ વાંચવા મળે. આ ઉપરાંત, બેટી બચાવો, બેટી પઢાઓ... તથા દીકરો-દીકરી એક સમાન જેવાં સૂત્ર જોવા મળે છે. અહીં પણ સૂત્રોની બાજુમાં લખ્યું છેઃ દીકરી ગામ. આ વાંચતાં સહેજે કુતૂહલ થાય કે દીકરી ગામ એટલે શું? 

 -તો જાણી લો કે આ એવો ઉપક્રમ છે, જેમાં ગામનાં જે જે ઘરમાં દીકરી હોય એ ઘરની બહાર દીકરીના નામની તકતી લગાડવામાં આવે છે, જેમ કે પ્રિયાંશી ડી. વરસાણી, ગામ પાટીદડ. આ રીતે ગામનાં આશરે ૩૦૦થી વધુ ઘરોમાં આત્મજા કે દુહિતા કે તનુજા એટલે કે દીકરીનાં નામની તકતી  લગાવવામાં આવી છે. જો ઘરમાં એક કરતાં વધારે દીકરી હોય તો પરિવાર નક્કી કરે એ દીકરીના નામની તકતી લાગે. મોટા ડેલાવાળા મકાનમાં બેત્રણ ભાઈ સાથે રહેતા હોય તો જે જે ભાઈને ત્યાં દીકરી હોય એમનાં નામની અલગ અલગ તકતી ડેલા પર લગાવવામાં આવી છે. ગામવાસીઓની આવી વ્યાવહારિક સમજણથી કોઈ ઘર કે પરિવારની દીકરી એવું ન અનુભવે કે અમારી નામની તકતી ન લગાડવામાં આવી.