મર્મવેધ

ગામળાખાને એક જ સવાલ સતાવતો હતો કે સીધોસાદો ઉત્તમ આમ ઘરસંસાર અને રૂપ રૂપના અંબાર જેવી પરણેતરને છોડીને ક્યાં છતો રહ્યો-શું કામ તો રહ્યો? કોઈ કહેતું કે સાધુની રાવટી હારે ચાલી ગયો તો કોઈ હે કે શહેરમાં ભાગી ગયો... કોઈ વળી એમ પણ કહેતું કે ઉઘમને ખેતીવાડી કરતાં દિર ને પૂજ઼ારીમાં વધારે રસ હતો. આ આાખા પ્રણમાં હાલત ખરાબ હતી તોરલની અને એની સાસુ માનકોર ડોશીની...

- હિતા મહેતા

ગામના મોઢે કંઈ ગરણાં બંધાય છે?

માણસ એટલી વાતો થતી હતી...

‘પાંચ મહિનાનો ઘરસંસાર અને મેનકાના અવતાર જેવી ધણિયાણી રખડતી મેલી એમ ને એમ ઉદ્યમ ક્યાં નીકળી ગયો હશે?’

 ‘આમ તો ઉદ્યમ સીધી લીટીનો, ઊલટો થોડો નબળો ધણી નહીં ખમી શક્યો હોય તોરલનું તેજ.’

 ‘અરે, પણ એમાં કંઈ હણહણતા ઘોડા જેવી ઘરવાળી અને ઘરની લીલી વાડીને એમ ને એમ મેલીને આમ હાલી નીકળાતું હશે?’

‘મેં તો સાંભળ્યું છે કે એ સાધુની રાવટી હારે હાલી નીકળ્યો છે.’

 ‘એમ તો મંદિરનો જોગી પણ હતો. ખેતી કરતાં તો પૂજારીનો વધારે હેવાયો હતો.’

‘કાં તો શે’રમાં ભાગી ગયો હશે કુટુંબથી કંટાળીને. કંકાસ ઘણો છે કુટુંબમાં. પરસોત્તમ સોળ આનીનો, પણ એની વહુ ખોટા રૂપિયા જેવી. એમાં માનકોર ડોશીનો કકળાટ.’ 

‘પણ એમાં આ બાઈનો ખોને? હજુ

ઓરતાના શણગાર ઊતર્યા નથી ત્યાં. શું કળજુગ આવ્યો છે, હરિ હરિ.’

‘આવશે કદાચ પાછો આવેય ખરો, મગજ ઠેકાણે આવે એટલે.’

પણ એક મહિનો થઈ ગયો. ફોજદારી પણ કરી ઉદ્યમના ભાઈ પરસોત્તમે, આકાશપાતાળ એક કર્યાં, પોલીસમાં પૈસા વેરી ઉતાવળી તપાસ કરાવી, પણ ઉદ્યમને તો જાણે ધરતી જ ગળી ગઈ. કોઈ ભાળ ન મળી તે ન જ મળી. આમ ને આમ આ મહિનો પણ વીતી ગયો. કારતક ઊતરી વૈશાખી પવન વા'વા લાગ્યો. ખેતરે એક મોલ પણ ઊતરી ગયો, પણ ન ઉદ્યમ પાછો આવ્યો કે ન ઉદ્યમના કોઈ વાવડ.

હાલત ખરાબ હતી તો તોરલની અને માનકોર ડોશીની. માનકોર ડોશી ગમે તેવી આખાબોલી અને કડવી, પણ મા હતી. બે મહિનાથી સરખું ધરાઈને ધાન પણ મોંમાં ઓર્યું નહોતું અને આંખો ઊંડી ઊતરી ગઈ હતી માનકોર ડોશીની. એના અંગારિયા સ્વભાવ પર જાણે રાખ ફરી વળી હતી.

અને તોરલ. એની તો આંખો જ સૂકીભટ હતી. અંદરથી જાણે સંકોડાઈ ગઈ હતી. ગામલોકનાં વેણ એને કાને પડતાં હતાં, પણ એ હોઠ ભીડીને બેઠી હતી. નવાપુરથી હજી પાંચ મહિના પહેલાં જાન જોડી આવેલા ઉદ્યમને પરણી એ અહીં વીરનગર આવી હતી.