ડિયર નચર,
દુકાળ, પૂર, ભૂકંપ, ભૂસ્ખલન, ચક્રવાત, વાવાઝોડું, હિમપ્રપાત, જ્વાળામુખી વિસ્ફોટ... આ બધું છેલ્લાં થોડાં વર્ષોમાં બહુ જોયું છે. એમાં મૃત્યુ પામતા લોકો આંકડા બનીને રહી ગયા, ગ્લોબલ વૉર્મિંગ શબ્દ વારંવાર અમારા કાને અથડાય છે, પણ છતાં અમારી સંવેદન ધિરતા દૂર થતી નથી. ઈન્દિરા ગાંધીએ કટોકટી લાદી ત્યારે લોકસભામાં પુરુષોત્તમ માવલંકરે એનો વિરોધ કરતાં કહ્યું હતું કે ભગવાન, એમને માફ કર, એ શું કરી રહ્યાં છે એ એમને ખબર છે! પ્રકૃતિને અમે એટલી હદે નુકસાન કરી નાખ્યું છે કે અમને કોઈ કહે તોય માફી મળી શકે એવી સ્થિતિ નથી.
અમે પ્રકૃતિથી દૂર થઈ ગયા છીએ. ફાર્મ વેચીને ફાર્મ હાઉસ બનાવતા થયા છીએ. અમે સિમેન્ટ કૉન્ક્રીટનાં જંગલો બનાવ્યા બાદ શુદ્ધ હવા શ્વસવા માટે જંગલમાં કે હિલસ્ટેશને જઈએ છીએ, પરંતુ હવે ત્યાંય અમે એટલી ભીડ કરીએ છીએ કે પ્રકૃતિને શ્વાસ લેવાનું દુષ્કર બન્યું છે. અમે વડલાની ડાળીએ હીંચકા ખાવાનું પણ ભૂલી ગયા છીએ, એનું કારણ આપતાં આપણા કવિ મનોજ ખંડેરિયાએ લખ્યું છે કે લાલઘૂમ તાપમાં મ્હોરતો, મસ્તીનો તોર તે ક્યાં ગયો કોઈ કહેતું નથી... આ નગરની વચોવચ હતો એક ગુલમ્હોર તે ક્યાં ગયો કોઈ કહેતું નથી.
કાંઈ કહેવા જેવું અમે ક્યાં કંઈ બાકી રાખ્યું છે? ભૂતપૂર્વ રાષ્ટ્રપતિ એપીજે અબ્દુલ કલામે કહેલું કે આ દેશની મુખ્ય ત્રણ સમસ્યા છેઃ એક ચારિત્ર્યની કટોકટી, બીજી સમસ્યા ભ્રષ્ટાચાર અને ત્રીજી સમસ્યા એ પ્રદૂષિત પર્યાવરણ. આ ત્રીજી સમસ્યા હવે અમને એવી પીડી રહી છે કે ના પૂછો વાત, કારણ કે આ વિશ્વમાં દર વર્ષે માત્ર હવાના પ્રદૂષણને કારણે ૭૦ લાખ લોકો મૃત્યુ પામે છે. ભારતની વાત કરીએ તો દેશનાં ટોચનાં ૧૦૦ શહેરોમાંથી ૬૩ શહેરોની હવા શ્વસવા એટલે કે શ્વાસમાં ઉતારવાલાયક રહી નથી. જે પાણી છે એમાંનું ૭૦ ટકા પાણી પીવાલાયક નથી. કૃષિઆવકમાં નવ ટકાનો અને કૃષિ ઉત્પાદકતામાં ૧૬ ટકાનો ઘટાડો થયો છે. પાણી આધારિત રોગો છે એમાં વર્ષે ૪૦,૦૦૦ લોકો મૃત્યુ પામે છે. પ્લાસ્ટિકનો અમે એટલો બધો ઉપયોગ કરીએ છીએ કે પશુઓનાં પેટમાં અને દરિયાના પેટાળમાં સુદ્ધાં પ્લાસ્ટિક મળી રહ્યું છે.
This story is from the January 15, 2024 edition of Chitralekha Gujarati.
Start your 7-day Magzter GOLD free trial to access thousands of curated premium stories, and 8,500+ magazines and newspapers.
Already a subscriber ? Sign In
This story is from the January 15, 2024 edition of Chitralekha Gujarati.
Start your 7-day Magzter GOLD free trial to access thousands of curated premium stories, and 8,500+ magazines and newspapers.
Already a subscriber? Sign In
દેશ-દુનિયા
ફિર એક બાર... મોદીની મહોર
આ તો વહેલા-મોડું થવાનું જ હતું...
ઈઝરાયલ અને પેલેસ્ટિની સંગઠન ‘હમસ’ વચ્ચેનો વિગ્રહ હજી અટક્યો નથી ત્યાં ઈરાને એમાં ઝંપલાવ્યું છે.સામસામે ધમકીની ભાષા વાસ્તવિક યુદ્ધમાં બદલાઈ જશે તો વૈશ્વિક અર્થતંત્ર માટે વધુ એક કટોકટી આવીને ઊભી રહેશે. ઈરાન તરફથી થયેલા હુમલાને ખાળવા ઈઝરાયલે એની આધુનિક ઍન્ટિ-મિસાઈલ સિસ્ટમ કાર્યરત કરી. ઈરાનનું હવે પછીનું પગલું શું હશે?
સ્માઈલ સર્વોત્કૃષ્ટ છે
ચશ્માં અને કૉન્ટેક્ટ લેન્સથી મુક્તિ ઈચ્છો છો?
જસ્ટ, એક મિનિટ..
કાર્યમાં સફળ થવું હોય તો મહેનત તો કરવી જ પડે, પરંતુ સાચી દિશામાં અવિરત પ્રયાસ અને જરૂરી ધીરજ ચાલુ રાખે તો એને જરૂર સફળતા મળે.
તમે છો તો અમે છીએ...
અમારી સફર ને તમારો તરાપો જવું પાર સામે, તમે સાથ આપો.
પાણીની અછત ઓછી કરવા એસીને કરો કન્ટ્રોલ...
ઉનાળામાં ગરમીથી બચવા ઍર કન્ડિશનરનો વપરાશ વધે, એના માટે વીજળી વધારે જોઈએ, વીજળીના નિર્માણ માટે પાણી વધારે જોઈએ... આ ચક્રવ્યૂહને કોઈક રીતે તોડવો જ રહ્યો.
ચૂંટણીપંચને અંતે મોંઘવારી દેખાઈ...
ચૂંટણીસભામાં ખુરસી ખાલી હોય તો પણ એનું ભાડું તો ગુણવાનું જ.
કાંઈ તડકા પડે છે, બાપ!
માથાં ફાડી નાખે અને શરીર બાળી નાખે એવી ગરમી પડી રહી છે અને દિવસે દિવસે-વર્ષે વર્ષે એનું પ્રમાણ વધી રહ્યું છે. પ્રાકૃતિક કારણ તો ખરાં, પરંતુ ઝાડો કાપી કાપીને આપણે ધરતી માતાને બોકડી કરી નાખી છે એટલે વધુ જવાબદાર કોણ એ નક્કી કરવું મુશ્કેલ નથી.
ખેતરોથી વિખૂટા પડ્યાની સજા
આપણા માનસિક સુખ અને પ્રકૃતિ સાથે સીધો સંબંધ છે. ચાહે અમરેલીનો ખેડૂત હોય કે અંધેરીનો નોકરિયાત, એ કાયમ પ્રકૃતિ સાથે જોડાયેલો રહેવા મથે છે. ખેડૂતને સગવડ છે એટલે ઘરઆંગણે તોતિંગ ઝાડ રોપી શકે છે અને નોકરિયાત મજબૂર છે એટલે વન બીએચકેના ફ્લૅટમાં કૂંડામાં છોડ વાવે છે.
જસ્ટ, એક મિનિટ..
વિખ્યાત મોટરકાર કંપની ફોક્સવેગને એક સામાજિક પ્રયોગ પ્રાયોજિત કર્યો,