મિડલ ચાઈલ્ડ સિન્ડ્રોમઃ ન અહીંના... ન ત્યાંના

પરિવારના સૌથી મોટા અને સૌથી નાના બાળકને ઘણા ‘વિશેષાધિકાર’ મળે છે, પણ...

- ડૉ. મિતાલી સમોવા

સુડી વચ્ચે સોપારી એ કહેવત ખૂબ જાણીતી છે. કોઈક માણસ ધર્મસંકટમાં અથવા તો એવી કોઈ સ્થિતિમાં મુકાયો હોય, જ્યાં એ ચોક્કસ નિર્ણય ન લઈ શકે એવું હોય એના માટે આ કહેવત બોલાય છે. જો કે અમુક લોકો તો આખી જિંદગી આવા ધર્મસંકટમાં વિતાવી દેતા હોય છે, જેને મિડલ ચાઈલ્ડ સિન્ડ્રોમ કહેવામાં આવે છે. ઘણા સંશોધકો એને સાચો માને છે, પરંતુ એવા પણ લોકો છે કે જે મોટા પ્રમાણમાં ડેટા કલેક્ટ કરીને એમાંની અમુક થિયરીને નકારે પણ છે. જે હોય તે, આ સિન્ડ્રોમ છે બહુ રસપ્રદ.

તમે તમારી આસપાસ પણ એવું નોંધ્યું હશે કે જે પરિવારમાં વધુ બાળક હોય ત્યાં સૌથી મોટા અને સૌથી નાના સંતાનની વચ્ચેનાં જે બાળકો હોય એ લોકોની પર્સનાલિટી વધુ શાંત હોય છે. ૧૯૬૪માં આલ્ફ્રેડ એડલર નામના સાઈકોથેરાપિસ્ટે વ્યક્તિના ઉછેરમાં એના જન્મના ક્રમાંકની અસર વિશે ખૂબ રસપ્રદ સંશોધન કરીને તારણો બહાર પાડ્યાં હતાં. એમના કહેવા મુજબ, કોઈ બાળક એના પરિવારનું કેટલામાં ક્રમનું સંતાન છે એ મુજબ એની સમગ્ર પર્સનાલિટી વિકસતી હોય છે અને બીજા લોકો સાથેના એના સંબંધ પર એની ઘણી અસર અને આડઅસર ઉદ્ભવતી હોય છે. આ સંશોધનમાં અગાઉ આપણે એલ્ડર ડૉટર સિન્ડ્રોમ વિશે જાણી ચૂક્યાં છીએ.