સોશિયલ મિડિયા પર ચૂંટણીપ્રચારનું લાઈક-ડિસલાઈક...

આર્ટિફિશિયલ ઈન્ટેલિજન્સની મદદથી બનાવવામાં આવતા ક્રિયેટિવ વિડિયોથી લઈને ઉમેદવારોની ખાણી-પીણીની પસંદ-નાપસંદવાળા હળવા ઈન્ટરવ્યૂઝ... ઈન્ટરનેટ પર ચૂંટણીપ્રચાર કરવાના અવનવા તરીકા મત મેળવવામાં કેટલા કારગત?

- કેતન મિસ્ત્રી (મુંબઈ)

આ વખતની ચૂંટણીની એક વાત માર્ક કરી ભઈ, આ વખતના ઈલેક્શનમાં હૅશટૅગનાં ઘોડાપૂર આવ્યાં છે. ઈન્ટરનેટ પર કોઈ મુદ્દો કરતી વખતે સહેજ ત્રાંસી વત્તાની નિશાની એ થયું હૅશટૅગ (#). અબકીબાર૪-પાર... મોદીજરૂરી હૈ... ઈન્ડિયાઍલાયન્સ... કેજરીવાલ૪૨૦... બધી પાર્ટીન ફોમો સતાવે છે. ફોમો અર્થાત્ ફીઅર ઑફ મિસિંગ આઉટ અર્થાત્ મતદાતા સુધી પહોંચવામાં અમે રહી ગયા તો? એવો ડર. એટલે જે મળ્યા એ વોટ અંકે કરવા વિવિધ પક્ષો ઈન્ટરનેટ પર બાધાબાધી કરી રહ્યા છે, ખાસ કરીને સોશિયલ મિડિયા પર. આથી આવાં જાતજાતનાં હૅશટૅગનો મારો ચલાવવામાં આવી રહ્યો છે, જે સમય જતાં સૂત્ર બની જાય છે અથવા સૂત્રને હૅશટૅગ બનાવી દેવામાં આવે છે.

આ લખાય છે ત્યારે (સોમવાર, ૧૩ મેએ) લોકસભા ચૂંટણીના ચોથા તબક્કાનું મતદાન ચાલી રહ્યું છે. ચિત્રલેખાનો આ અંક આપના હાથમાં હશે ત્યારે મુંબઈ સહિત અન્ય વિસ્તારોમાં પાંચમા તબક્કાના મતદાનની તૈયારી ચાલતી હશે. ચાર જૂને (રિઝલ્ટના દિવસે) પહેલો નંબર લાવવા વિવિધ પક્ષો મતદારો સુધી પહોંચવા વિવિધ માધ્યમનો ઉપયોગ કરી રહ્યા છે... અને એમાં મોખરે છેઃ સોશિયલ મિડિયા. બલકે એમ લાગે કે સાચું પ્રચારયુદ્ધ મોબાઈલ ફોન પર જ લડાઈ રહ્યું છે. સોશિયલ મિડિયા હવે એવો શુદ્ધ ગુજરાતી શબ્દ બની ગયો છે કે એ વિશે સમજાવવાની જરૂર નથી. તમારા મોબાઈલ ફોનમાં જાતજાતની અપ્સ છે, જેમાં તમે સંદેશાથી માંડીને ઑડિયો-વિડિયો, મશ્કરી રીલ્સ, વગેરે જુઓ છો ને તમારી પસંદનાપસંદ જણાવો છો, તમારા ફોટોગ્રાફ્સ, વગેરે મૂકીને મિત્રો-સગાંસ્નેહીજનોને રૂબરૂને બદલે મોબાઈલ પર મળો છો એ સોશિયલ મિડિયા.

અલબત્ત, વ્હૉટ્સઍપ, ફેસબુક જેવાં સામાજિક સમૂહ માધ્યમો અર્થાત્ સોશિયલ મિડિયા તો ૨૦૧૯ની ચૂંટણીમાં પણ હતાં, પરંતુ આ વખતે વિવિધ રાજકીય પક્ષોએ જોર લગાવ્યું છે ઈન્ફ્લુઅન્સરના ઈન્સ્ટાગ્રામ, યુટ્યૂબ વિડિયોઝ પર, રીલ્સ પર. ગણતરીની સેકન્ડ્સમાં સત્તાપક્ષે કેવાં કેવાં કાર્યો કર્યાં અથવા (વિરોધ પક્ષે રોકેલા ઈન્ફ્લુઅન્સરો દ્વારા) કેવાં કેવાં કરવા જેવાં કાર્યો ન કર્યાં એ હળવી શૈલીમાં જણાવી વિડિયોના માધ્યમથી લાખો સુધી પહોંચી શકાય. મતદાતાનાં મન જીતવા વ્હૉટ્સઍપ જેવી મેસેજિંગ ઍપ્સનો પણ બહોળા પ્રમાણમાં ઉપયોગ થઈ રહ્યો છે.