ચૂંટણી લોકસભાનું કલેવર બદલી શકશે?

પ્રજાનો આદર્શ પ્રતિનિધિ કેવો હોવો જોઈએ એ વિશે મતદાર તરીકે આપણાં ધારાધોરણ જળવાયાં નથી ત્યારે સુધારાની અપેક્ષા રાખવી એ જ મોટી ભૂલ છે.

- હીરેન મહેતા

એપ્રિલ-મે મહિનામાં ગાજાવાજાં સાથે નવી લોકસભા માટે મતદાન યોજાય એ પહેલાંનું સંસદના આ નીચલા ગૃહનું છેલ્લું સત્ર પણ અગાઉનાં મોટા ભાગનાં સત્રની જેમ ભારે ગાજવીજ સાથે પૂરું થયું.

સંસદ હોય કે કોઈ રાજ્યની વિધાનસભા, એની સફળતાની ગણતરી સદનમાં બન્ને (શાસક અને વિપક્ષ) તરફના સભ્યો વચ્ચે થતી તર્કબદ્ધ ચર્ચા અને એની ફળશ્રુતિના આધારે થવી જોઈએ. જો કે ઘણાં વર્ષોથી ભાગ્યે જ એવી ચર્ચા થાય છે. એના બદલે સામસામી આક્ષેપબાજી અને ક્યારેક બાલિશ તો ક્યારેક બેહૂદી કહી શકાય એવી હરકત વધુ થતી હોય છે. લોકપ્રતિનિધિઓના આચારવિચાર કે એમના શિક્ષણ કરતાં વધુ મહત્ત્વ એમની જાતપાત, આર્થિક ત્રેવડ, બાહુબલી જેવી છાપ અને કોઈ પણ ભોગે ચૂંટણી જીતવાની એમની ક્ષમતા (વિનેબિલિટી ફૅક્ટર)ને આપવામાં આવતું હોય ત્યારે એવા ગુણિયલ લોકો પાસેથી ગુણવત્તા- સભર ચર્ચાની અપેક્ષા રાખવી પણ નિરર્થક છે.

મણકા, શકય ચલાદને મૂકીને તરીક એક જમાનો એવો હતો જ્યારે અનેક રાજનેતા સંસદ કે વિધાનગૃહોમાં એમનાં અભ્યાસપૂર્ણ પ્રવચન માટે જાણીતા બન્યા હતા. રાજકીય મતભેદને ભૂલીને હરીફ પક્ષના સભ્યો એમને આતુરતાથી સાંભળતા અને એમનાં સૂચન ખુલ્લા દિલે સ્વીકારતા. ૧૯૭૦-૮૦ના દાયકામાં દેશના સર્વોચ્ચ સ્તરે ભ્રષ્ટાચારને સત્તાના એક હિસ્સારૂપ ગણી લેવામાં આવ્યો અને પછી તો રાજકારણમાં ગુંડા-મવાલી ઓની બોલબાલા થઈ પડી. ઉત્તર પ્રદેશ-બિહારની ધારાસભામાંતો કેટલા બાહુબલી નંગ ચૂંટાઈને આવ્યા અને કયા માનનીય ધારાસભ્ય ને માથે કેટલા અપરાધ ચડ્યા છે એ વધુ વિશદ ચર્ચાનો વિષય બની રહેતો.