મોરબી હોનારત ૨.૦સિરામિક ઉદ્યોગ મંદીની ઝપેટમાં

ઘરઆંગણે તથા વિદેશની બજારોમાં લેવાલી ઠપ એ છે મુખ્ય કારણ કૅપિટલ સિટી ઑફ સિરામિકની નવા વર્ષની નવી મુશ્કેલીનું.

- દેવેન્દ્ર જાની

એક સમયે સૌરાષ્ટ્રના પેરિસની ઓળખ મેળવનારું મોરબી આફતોને સતત ઝીલતું આવ્યું છે. જો કે આફત કુદરતી હોય કે માનવસર્જિત, આ શહેર અને શહેરવાસીઓ હંમેશાં ખુમારીથી બેઠાં થયાં છે. આવું મોરબી વિક્રમ સંવત ૨૦૮૦ની શરૂઆતમાં જ સંકટનો સામનો કરી રહ્યું છે. આ પંથકનું અર્થતંત્ર જેના પર આધારિત છે એવા સિરામિક ઉદ્યોગને મંદીએ ભરડો લીધો છે. હા, વિશ્વના સૌથી મોટા સિરામિક ઉદ્યોગમાં બીજા નંબરે બિરાજતા મોરબીની સિરામિક ઈન્ડસ્ટ્રીને વિક્રમ સંવત ૨૦૮૦નો આરંભ ફળ્યો નથી.

ગયા વર્ષે લાભ પાંચમના વળતા જ દિવસે મોરબીનો બહુ જાણીતો ઝૂલતો પુલ તૂટી પડતાં મોટી દુર્ઘટના સર્જાઈ હતી તો આ વર્ષની શરૂઆત વળી અલગ આફત લઈને આવી છે. નવા વર્ષની શરૂઆતથી અહીંના ૧૦૦ જેટલા સિરામિક એકમ બંધ પડ્યા છે! પરિણામે સમગ્ર સિરામિક ઈન્ડસ્ટ્રીઝ પર હાલ ચિંતાનાં વાદળ ઘેરાયાં છે.

સૌરાષ્ટ્રમાં મોરબી એક એવું શહેર છે જ્યાં બહુ ઝડપથી ઔદ્યોગિકીકરણ થયું છે. એક સમયે ઘડિયાળ અને નળિયાં ઉદ્યોગથી ઓળખાતું આ શહેર આજે સિરામિક, સેનેટરી આઈટેમ્સની સાથે પેકેજિંગ ઉદ્યોગનું કેન્દ્ર બન્યું છે. સિરામિક ઉદ્યોગની વાત કરીએ તો, વિશ્વમાં ટાઈલ્સ અને સિરામિક ઉદ્યોગમાં ચીન બાદ ભારત બીજા નંબરે છે અને ભારતમાં જે ઉત્પાદન થાય છે એમાં ૯૦ ટકાથી વધુ હિસ્સો માત્ર મોરબીનો છે. મોરબી શહેર તથા આસપાસના પચ્ચીસથી ત્રીસ ચોરસ કિલોમીટર વિસ્તારમાં ફેલાયેલો સિરામિક ઉદ્યોગ વર્ષે આશરે ૬૦,૦૦૦ કરોડ રૂપિયાનું કામકાજ કરે છે. મોરબીના આશરે ૮૨૫ એકમોમાં ચાર લાખ લોકો રોજી મેળવે છે.