ગુજરાતને કનડે છે વ્યાજખોરોનો આતંક

બૅન્કના નિયમોની ઝંઝટમાં પડવાને બદલે કે ક્યારેક તાકીદની જરૂરત માટે લાઈસન્સ વગર નાણાં ધીરવાનો ધંધો કરનારા પાસેથી વ્યાજે પૈસા લેતા લોકો એમની જ ચુંગાલમાં ફસાય છે. આપેલા પૈસા કરતાંય વધુ વસૂલી કરવા વ્યાજખોરો એટલી અધમ કક્ષાએ જાય છે કે એમની હેરાનગતિમાંથી છૂટવા છેલ્લાં પાંચ વર્ષમાં જ ૫૦૦થી વધુ લોકોએ આત્મહત્યા કરી છે. હવે પોલીસ ઠેર ઠેર લોક-દરબાર યોજી સામાન્ય માણસોની પીડા ઓછી કરવાનો પ્રયાસ કરી રહી છે.

- મહેશ શાહ (અમદાવાદ)

નવા વર્ષના આરંભ સાથે ગુજરાતમાં 어 લોક-દરબારનાં આયોજન શરૂ થયાં છે. ગુજરાત સરકાર તો ઘણા સમયથી લોક-દરબાર યોજે જ છે. જો કે આ વખતે ગુજરાત પોલીસે પ્રથમ વાર રાજ્યવ્યાપી લોક-દરબાર શરૂ કર્યા, એમાં નાગરિકોએ મન કી બાત કહી, જે વાસ્તવમાં તો મની કી બાત હતી.

લોક-દરબાર હતા પણ એ જ માટે વ્યાજખોરી વિરુદ્ધ જનજાગૃતિ લાવવા માટે. ગુજરાતનાં અનેક શહેર, જિલ્લા અને તાલુકામાં યોજાયેલા લોક-દરબારમાં દશ્ય લગભગ એકસરખાં હતાંઃ સભાગૃહના મંચ પર જે-તે શહેર કે જિલ્લાના પોલીસ વડા તથા સરકાર અને બૅન્કના અધિકારીઓ તો સભાગૃહમાં યુવાનો અને વડીલો બેઠા હતા.

પોલીસે લોક-દરબારના ઉદ્દેશની વિસ્તૃત સમજ આપી. પછી વારો આવ્યો પ્રેક્ષકોનો એટલે કે ફરિયાદીઓનો.. અને મોટા ભાગની ફરિયાદ પણ એકસરખી જ હતી.

અમદાવાદમાં પ્રમોદભાઈએ કહ્યું: ‘મારી પત્નીની સર્જરી કરાવવા માટે જયરામ પાસેથી એક લાખ રૂપિયા વ્યાજે લીધા. એણે વ્યાજનો પહેલો હપ્તો કાપીને જ રૂપિયા આપ્યા અને ડિપોઝિટમાં મારી સહીવાળા બે કોરા ચેક લીધા. નક્કી થયેલી રકમ ચૂકવ્યા પછી અચાનક વ્યાજદર વધારીને વધુ રૂપિયા માગ્યા. મેં ન આપ્યા એટલે એણે ડિપોઝિટનો ચેક બૅન્કમાં ભરીને બાઉન્સ કરાવ્યો અને મારી સામે પોલીસફરિયાદ કરી.’

સુરતમાં ચિત્રાજ રાંદેરીએ કહ્યું: ‘મેં મિતેશ કહાર પાસેથી ૧.૬૦ લાખ વ્યાજે લઈને ૧.૯૦ લાખ રૂપિયા ચૂકવ્યા. જો કે ત્રણ હપ્તા ચૂકવવાના બાકી હતા એટલે મિતેશે મુદ્દલની રકમ બાકી છે.. કહીને મારાં બે મોપેડ લઈ લીધાં!'

જુદાં જુદાં સ્થળે યોજાયેલા લોક-દરબારમાં ઘણાએ વ્યાજખોરો વિરુદ્ધ પોતાની કરુણ કથની અને પીડા વર્ણવીને પોલીસ પાસે ન્યાય અને રક્ષણની માગ કરી. કેટલાકે ભૂતકાળમાં વ્યાજખોરે કરેલી કનડગતના અનુભવ બયાન કર્યાં. સાર એ કે વ્યાજના ખપ્પરમાં ઘણાએ મોટી રકમ અને અમુકે પરિવારજન પણ ગુમાવ્યા.

સામાન્ય રીતે કોઈ વ્યક્તિ સંતાનનાં શિક્ષણ, વેપાર-રોજગાર, વ્યાવહારિક પ્રસંગ, માંદગી, ઘર ખરીદી, વગેરે માટે બૅન્કોના જટિલ નિયમોનાં પાલન તથા મિલકત મોર્ગેજ, જામીન આપવા છતાંય ધાર્યા સમયમાં અપેક્ષિત રકમની લોન ન મળે તો ફાઈનાન્સ કંપનીમાંથી અથવા નાણાં ધીરનાર પાસે મકાન, જમીન, દાગીના ગીરવે મૂકીને નાણાં મેળવે અથવા ઝંઝટ વિના ત્વરિત પૈસાની લાલચે રકમ વ્યાજથી લે.