Çin'in İçinden Notlar

Son iki haftadır Hong Kong'un dar sokaklarından Shenzhen'in laboratuvar dolu vadilerine, Şanghay'ın gökdelen ormanından Tianjin'in çelik yığınlarına ve Pekin'in ağırbaşlı devlet koridorlarına uzanan bir hatta mekik dokuyorum. Yeni iş anlaşmaları görüştüm, masaların altındaki mesajları okudum, eski dostlarla buluştum. Çin'i dışarıdan değil, içeriden görmek; sessizliğini, hızını, sabrını yeniden hissetmek istedim.

- Mehmet Öğütçü

Her gelişimde aynı şey olur: Çin hiçbir zaman sizi şaşırtmaz; çünkü ne yapacağını bilirsiniz. Ama mutlaka yeniden düşünmeye zorlar. Oyun değişmez; hız, kapasite, teknolojik özgüven ve devlet aklı her yıl biraz daha artar. Bu yazı, o iki haftanın taze gözlemlerinden süzülen bir değerlendirme.

Sessiz Bir Dev Doğarken Oradaydım

35 yıl önce Pekin'de genç bir diplomatken TÜSİAD için “Yeni Ekonomik Süper Güç Çin ve Türkiye: Somut Öneriler” raporunu yazdığımda, Çin'in GSYİH'si bugünle (19,5 trilyon dolar) kıyaslandığında neredeyse yok denecek kadar küçüktü. Şimdi ABD'den sonra dünyanın en büyük ekonomisi, yakında onu da geçecek gibi.

Shenzhen o zaman balıkçı kayıklarının yanaştığı küçük bir limandı. Bugün dünyanın teknoloji üretim merkezlerinden biri. Pekin griydi, içine kapanıktı; bugün dev bir devlet aklının vitrini. Şanghay sisli bir limandı; bugün küresel finansın Asya direği. O dönemde sezdiğim şey bugün çıplak bir gerçek: Çin yalnızca büyümedi, dünyayı yeniden şekillendiren sistemik bir güce dönüştü.

Çin Artık Sistemik Bir Güç

Bugün Çin yalnızca bir üretim devi değil; yenilenebilir enerji teknolojilerinin, elektrikli araç devriminin, batarya ekosisteminin, yapay zeka altyapısının ve küresel tedarik zincirinin merkezinde. 2024'te Çin'in toplam dış ticaret hacmi yaklaşık 6 trilyon dolar oldu. Yalnızca ihracat 3,6 trilyon dolar, ithalat 2,59 trilyon dolar. Yıllık ticaret fazlası neredeyse 1 trilyon dolar.

Bu muazzam hacim, “Büyük Çin Ekonomik Alanı”nın bugün dünyanın en güçlü ekonomik bloklarından biri haline geldiğini gösteriyor. Peki, Türkiye bu yükselişi nasıl okudu? Ne yazık ki çoğu zaman kenardan. Ticaret hacmimiz 47 milyar dolar ama Çin'e ihracatımız hâlâ 3,39 milyar dolar. Bu tablo sürdürülebilir değil. Artık Çin ticaret zekası, parası ve teknolojisi ile sinerji yaratacak akıllı strateji zamanı.

Duygu Değil, Soğukkanlılık