ડિયર નૅચર,
ગુજરાતમાં ૧૯૮૬-૮૭ના દુકાળનું એક દશ્ય યાદ આવે છે. સૌરાષ્ટ્રમાં ત્યારે પાણીની અભૂતપૂર્વ તંગી હતી. પહેલી વાર ગાંધીનગરથી પાણીનાં ટૅન્કર ભરેલી ટ્રેન રાજકોટ આવી હતી. એ સમયમાં મધ્ય ગુજરાતથી એક મિત્ર રાજકોટ આવ્યા. વહેલી સવારે એસટી બસસ્ટેશનની બહાર નીકળ્યા અને એક ઠેલા પર ચા પીવા ઊભા રહ્યા. ત્યાં પાણીની એક નાંદ ભરેલી હતી. એમણે પ્લાસ્ટિકના લોટાથી પાણી ભર્યું અને ઊંઘ ઉડાડવા થોડું પાણી ચહેરા પર છાંટ્યું ત્યાં તો ચાવાળો ભાઈ બોલ્યોઃ ભાઈ, આ પાણી મોઢું ધોવા માટે નથી, પણ પીવા માટે છે.
અમારા મિત્ર આ અનુભવ સાથે ઘેર આવ્યા. ચા-પાણીનો સમય હતો એટલે કહ્યું કે ચા-પાણી પી લો પછી નાહીને ફ્રેશ થઈ જાવ... નાહવાની વાત આવી તો એ મિત્ર કહેઃ ‘ના ના, મારે નહાવું નથી. ચાલશે. બહુ બહુ ધોઈ લઈશ.' એમના દિમાગમાં ચાવાળાની ઘટના ઘૂમતી હતી. અમે પછી સમજાવ્યા કે નાહી લો, પાણીની એટલી તો તંગી નથી. પછી એ મિત્ર નાહ્યા.
અત્યારે વાત જો કે આપણી સિલિકોન વૅલી તરીકે ઓળખાતા બેંગલુરુની કરવી છે. એક વેળાનું ગાર્ડન સિટી ગણાતા આ મહાનગરમાં મોટા ભાગનાં તળાવ સુકાઈ ગયાં છે. ભૂગર્ભમાં પાણીનું ટીપુંય નથી. સ્થિતિ એવી છે કે બેંગલુરુ મહાપાલિકા દ્વારા એક ઍડ્વાઈઝરી બહાર પાડવામાં આવી છે, જેમાં કહેવાયું છેઃ ‘રોજ ના નહાશો, એકાંતરે નહાવાનું રાખશો અને ખાન-પાન માટે ડિસ્પોઝેબલ પ્લેટ-વાટકા-કપ વાપરશો. કપડાં પણ રોજ ના ધોતાં. વાસણોનો વપરાશ ઓછો કરજો.’
બેંગલુરુની આવી હાલત શા માટે થઈ? કારણ કે અહીં શહેરીકરણ બહુ ઝડપથી થયું છે. આસપાસના ગ્રામીણ વિસ્તારોને શહેરમાં ભેળવી દેવાયા છે. બેંગલુરુ શહેર અને આ ગામડાંનાં મળી ૮૦ જળાશયો પર ઈમારતો બંધાઈ ગઈ છે. લીલોતરીથી ઢંકાયેલું રહેતું શહેર સિમેન્ટ-કૉન્ક્રીટનું જંગલ બની ગયું છે. તળાવ ભરાઈ ગયાં એમ સેંકડો-હજારો ઝાડ કપાઈ ગયાં. ગ્રીન કવરમાં ૮૮ ટકાનો ઘટાડો થયો છે. વરસાદી પાણી જમીનમાં ઊતરતું નથી. ૫૦ ટકા બોરવેલ સુકાઈ ગયા છે. બેંગલુરુની ૭૦ ટકા જનસંખ્યા પાણી માટે કાવેરી નદી પર નિર્ભર છે. ત્યાંથી પણ પાણી મળતું નથી એટલે લોકોએ ભેગા મળી ૧૮૦૦-૨૦૦૦ રૂપિયામાં પાણીનું ટૅન્કર લેવું પડે છે. પોતાની કમાણીનો ખાસ્સો હિસ્સો લોકોએ પાણી માટે ખરચવો પડે છે.
This story is from the April 22 , 2024 edition of Chitralekha Gujarati.
Start your 7-day Magzter GOLD free trial to access thousands of curated premium stories, and 8,500+ magazines and newspapers.
Already a subscriber ? Sign In
This story is from the April 22 , 2024 edition of Chitralekha Gujarati.
Start your 7-day Magzter GOLD free trial to access thousands of curated premium stories, and 8,500+ magazines and newspapers.
Already a subscriber? Sign In
KYC કન્ફ્યુઝન હી કન્ફ્યુઝન હૈ, સોલ્યુશન કા પતા હૈ?
બૅન્ક એકાઉન્ટ હોય કે મ્યુચ્યુઅલ ફંડ, પૈસા રોકવા માટે છેલ્લાં કેટલાંક વરસોથી ‘કેવાયસી’ (નો યૉર કસ્ટમર)ના નિયમનું કડક પાલન કરાવવામાં આવી રહ્યું છે. જો કે સમય સાથે એમાં સતત ફેરફાર થઈ રહ્યા છે અને કેવાયસીનાં અલગ અલગ ધોરણોને કારણે અત્યારે આ મામલે લોકો મૂંઝાયેલા છે. હમણાં વળી અમુક નવાં ધોરણ લાગુ કરાતાં લાખો રોકાણકારો અને મ્યુચ્યુઅલ ફંડ ઉદ્યોગની હાલત વધુ કફોડી થઈ છે. ખરેખર તો આ વિધિ સરળ બનાવવાની સાથે એને એક છત્ર હેઠળ લાવવાની જરૂરત પૂર્ણ કરવાનો સમય આવી ગયો છે.
કૉલર આઈ-ડી ઍપનો લાભ લેવાનું ચૂકી તો નથી ગયા ને?
નાગરિકોને સ્પામ કૉલ મારફતે હેરાન કરવામાં આપણા દેશનો નંબર દુનિયામાં ચોથો છે. ૬૪ ટકા દેશવાસીઓને દિવસમાં સરેરાશ ત્રણથી પણ વધુ સ્પામ કૉલ આવે છે... આ ત્રાસથી કેમ બચવું?
સંપત્તિની વહેંચણી: ઘરની દીીનું સ્થાન ક્યાં છે?
સ્ત્રીને અધિકાર ઘણા છે, પણ સમસ્યા એ છે કે અનેક કિસ્સામાં પુરુષ એ હક એને આપવા તૈયાર નથી.
બાર માસના મસાલા ભરવાની સીઝન આવી છે ત્યારે...
આપણી રસોઈને સ્વાદિષ્ટ બનાવતા ‘સિક્રેટ સ્પાઈસીસ’ને આખું વર્ષ તાજા રાખવાના કીમિયા.
ઈલેક્શનમાં કરો સિલેક્શનઃ પહેલાં મતદાન પછી જળપાન
લોકસભા ૨૦૨૪ની ચૂંટણીનાં પડઘમ ચારેકોર વાગી રહ્યાં છે ત્યારે મહિલાઓનાં કેટલાંક કિટી પાર્ટી ગ્રુપ પણ અત્યારે હાઉઝી કે બીજી ગેમ સુધી સીમિત ન રહેતાં, શહેરની શેરીઓમાં અને ગામની ગલીઓમાં ‘મત આપો અને મત અપાવો’નો વિચાર ફેલાવી રહ્યાં છે.
લો, ટૅક્સ હેવન ગણાતા દુબઈમાં હવે આવે છે કૉર્પોરેટ ટૅક્સ
દુનિયાની ટોચની ઘણીખરી કંપની જ્યાં કોઈ ને કોઈ રીતે હાજરી ધરાવે છે એ દુબઈમાં અત્યાર સુધી આ કંપનીઓ પાસેથી કોઈ કર વસૂલવામાં આવતો નથી એ જાણીને નવાઈ લાગે. આ જ કારણે દુબઈ એ વ્યાપાર-ઉદ્યોગ માટે સ્વર્ગ ગણાય છે. જો કે હવે પશ્ચિમ એશિયાનું આ સૌથી મોટું બિઝનેસ હબ આર્થિક ગેરરીતિ ડામવાના નામે કરવેરા વસૂલશે.
એકની સંપત્તિ બીજાને...બ્રિટન-અમેરિકામાં શું છે સ્થિતિ?
સરખામણીનો આશય નથી, કરાય પણ નહીં... પરંતુ સંપત્તિની સમાન વહેંચણીની બીજા કેટલાક દેશોમાં કેવી જોગવાઈ છે એ જાણીએ...
સાબદા રહેજો, ચૂંટણીપંચની નજર ચારેકોર છે...
ગુજરાતમાં લોકસભાની બેઠકો માટે મતદાનની તારીખ નજીક આવી રહી છે એમ આચારસંહિતા ભંગના અને રોકડ રકમ સહિત ‘પ્રતિબંધિત’ સામગ્રી પકડાવાના કિસ્સા વધી રહ્યા છે.
નિવૃત્તિ હોય તો આવી!
ભાવનગરના મધુભાઈ શાહ ૨૦૦૪માં બૅન્કની નોકરીમાંથી નિવૃત્ત થયા, પણ એ પછીય બે દાયકાથી એ રોજ બૅન્કમાં જાય છે ને અગાઉની જેમ જ એમનું કામ કરે છે. માત્ર સેવાભાવથી.
ધીરુ દાદા નહીં, ધીરુ મિસ્ત્રી નામ છે મારું!
બીજાં બાળકોને જોઈ એ ટેબલ ટેનિસ રમતાં શીખ્યા અને રાષ્ટ્રીય સ્તરે મેડલ મેળવ્યો. પછી એમણે કથક નૃત્યમાં મહારત મેળવી. સારી નોકરી મેળવવા થોડી મોટી ઉંમરે ડિગ્રી લીધી, પણ તકદીર એમને ડોક્યુમેન્ટરી ફિલ્મ બનાવવા તરફ લઈ ગયું. જમાનાથી આગળ રહી એમણે એવી કેટલીક યાદગાર શૉર્ટ ફિલ્મ્સ બનાવી અને એ પછી ફિલ્મજગતને રામ રામ કરી એમણે સમાજસેવામાં ઝંપલાવ્યું. આજે, આયુષ્યના નવમા દાયકામાં પણ ઉત્સાહભેર એ જીવન માણી રહ્યા છે.