મહેનતનો રંગ લાલ

આજે પણ એવાં કેટલાંક કામ છે જે કરતાં સ્ત્રી અચકાય છે. અલબત્ત, હવે મહિલાઓમાં સમાજની પરવા કર્યા વિના આજીવિકા માટે આવા વ્યવસાય અપનાવવા હિંમત ખૂલી રહી છે. આવું જ એક ઉદાહરણ રાજકોટમાં છે, પતિના અવસાન બાદ એક સ્ત્રી ખુમારી સાથે પાનની દુકાન સંભાળી રહી છે.

- દેવેન્દ્ર જાની

બોલો ભાઈ, કેવું પાન આપું.. મીઠું મસાલા કે સાદું..?  પાનની દુકાને કોઈ મહિલા જ્યારે ગ્રાહકોને આવું પૂછતી સંભળાય તો થોડી વાર તો કોઈ પણ વ્યક્તિ વિચારમાં પડી જાય છે કે પાનનો ગલ્લો મહિલા સંભાળે છે? આવો સવાલ થવો સ્વાભાવિક પણ છે, કારણ કે પાનના ગલ્લે સામાન્ય રીતે સભ્ય સમાજની મહિલાઓ ઊભું રહેવાનું સુદ્ધાં ટાળતી હોય છે ત્યારે જો કોઈ સ્ત્રી પાનની દુકાન ચલાવતી હોય તો જરા અજુગતું લાગે. જો કે સમાજ કઈ રીતે જુવે છે કે કેવી ટિપ્પણી કરે છે એને ગણકાર્યા વિના રાજકોટની એક હિંમતવાળી મહિલા પાનની દુકાન વર્ષોથી ચલાવે છે અને પૂરા જુસ્સા સાથે એ આ કામ કરે છે. એનો જવાબ એક જ છેઃ કોઈ કામ નાનું કે મોટું હોતું નથી.

રાજકોટમાં ચૌધરી હાઈસ્કૂલની સામે એક શૉપિંગ કૉમ્પ્લેક્સ પાસે જઈને ઊભા રહીએ એટલે સામે જ ડિલક્સ પાન પાર્લર ની કાચવાળી મોટી દુકાન જોવા મળે. આમ તો આ ડિલક્સ - નામે રાજકોટમાં પાનની ઘણી દુકાન છે, પણ રાજકોટમાં આ દુકાન એક ખાસ કારણ માટે જાણીતી છે. એ કારણ છેઃ વર્ષો સુધી ફિલ્મઅભિનેતા સંજય દત્ત માટે ખાસ આ દુકાનથી નવરત્ન કિમામવાળાં પાન મોકલવામાં આવતાં હતાં. જો કે પાનની આ દુકાન સાથે એક મહિલાની પ્રેરણારૂપ કહાની જોડાયેલી છે, એ બહુ ઓછા લોકો જાણતા હશે. આ મહિલા એટલે રશ્મિબહેન રોકડ (પટેલ). એ પોતે આ દુકાને પાન અને ફાકી બનાવે છે. એટલું જ નહીં, બપોરના બે વાગ્યાથી મધરાતના એક વાગ્યા સુધી પાનનો ગલ્લો સંભાળે છે. એક મહિલા પાનને ગલ્લે બેસે અને મોડી રાત સુધી દુકાન સંભાળે એવું જ્વલ્લે જ બને.

પહેલાં પાનની દુકાન કઈ રીતે ચાલે એ ખબર નહોતી, હવે રશ્મિબહેન પાન અને ફાકી બનાવતાં બરાબર શીખી ગયાં છે.