ÇOKBİLMİŞLERİN GİZLİ PSİKOLOJİSİ VE “HER ŞEYİ BİLMELERİNİN” SEBEBİ

"Onu öyle yapma. Şöyle yapsan daha iyi olur..."

- DR DEAN BURNETT

Hepimiz bu tarife uyan birini tanı-yoruz. Muhtemelen iş yerinizde böyle biri var. Hatta akrabanız bile olabilir. İş yemeklerinde ve akraba buluşmalarında onlarla daha fazla vakit geçirmek zorunda kalıp ne kadar sinir bozucu olduklarını yeniden keşfedebi-lirsiniz.

Çokbilmişlerden bahsediyorum yani her konuda ahkâm kesenlerden. Konu ne olursa olsun büyük bir hevesle size ders verebilirler; hatta sizin uzmanlık alanınız-da bile. Üstelik çoğu zaman konu hakkın-da ya çok az şey bilirler ya da hiçbir şey bilmezler.

Peki, neden bazı insanlar her konuda herkesten daha bilgili olduklarını düşü-nüyor? Bu davranışı açıklayabilecek bir-kaç psikolojik faktör var.

Bunlardan biri "naif realizm" (saf ger-çekçilik) olgusu. Bu olgu, insanların iç-güdüsel olarak kendi algılarının nesnel gerçekliği yansıttığını varsaymalarını ifade eder. Oysa gerçekte, dünyaya dair al-gıladığımız ve "bildiğimiz" her şey bilişsel önyargılardan, duyusal kestirmelerden, değişken duygusal anılardan oluşan kar-maşık bir filtreden geçerek şekillenir.

Zihnimizdeki gerçeklik çoğu zaman gerçek dünyadan oldukça farklıdır ama bunun farkına bile varmayız.