![ક્રિએટર ઇકોનોમીઃ કળા અને વેપારનો સંગમ](https://cdn.magzter.com/1344508914/1700653320/articles/9wePxIVpd1700746922227/1700747470178.jpg)
પહેલાંના સમયમાં રાજા-મહારાજાઓ પોતાના આશ્રય તળે કળાકારોને સાચવવામાં ગૌરવ લેતા હતા. કળાના કદરદાન ધનાઢ્યોની સહાયથી ફક્ત કળાની જ ઉપાસના કરી ચિત્રકાર, સંગીતકાર, શિલ્પકાર, કથાકાર, નૃત્યકાર, ઇત્યાદિ જીવતા. અંગ્રેજીમાં આવા આશ્રય, સંરક્ષણ કે ઉત્તેજન માટે ‘પેટ્રનૅજ' શબ્દ છે. પેટ્રન પેટ્રિઑન યાને આશ્રયદાતા, પુરસ્કર્તા, પ્રોત્સાહક. જટિલ અને ભવ્ય નિર્માણોના પુરાવાઓ કે અવશેષ જોઈએ તો વિચાર આવે કે પ્રાચીન ભારતમાં ઉદાર દાતાઓએ સારી એવી સંપત્તિ સ્થાપત્ય અને શિલ્પ નિર્માણ પાછળ વાપરી હશે. અશોક કે અકબર જેવા રાજાઓના દરબારમાં વિવિધ વિદ્યાઓમાં પારંગત રત્નો કે જ્ઞાનીઓનો સમાવેશ થતો, એવી પ્રચલિત વાતોથી આપણે પરિચિત છીએ. અઢારમી સદીમાં જીવી ગયેલા નૈનસુખ ઉત્તર ભારતની પહાડી ચિત્રકળાના નોંધપાત્ર સર્જક ગણાય છે, જેમને જસરોટાના ડોગરા રાજવંશના બળવંત સિંહે આશ્રયમાં લીધેલા. ત્રાવણકોરના રાજવી ચિત્રકાર રાજારવિ વર્માના પેટ્રન હતા. પંદર-સોળમી સદીના ઇટાલીમાં નવજાગૃતિના કાળમાં ઘણાં વૈભવી કુટુંબોના પ્રોત્સાહનથી કળા ક્ષેત્રે જાણે નવી વસંત બેઠી હતી. બૅન્કિંગ ક્ષેત્રમાં પ્રભાવી મેડિચી ઘરાનાનું આર્થિક પીઠબળ મળવાથી માઇકલ એન્જેલોએ અભૂતપૂર્વ સર્જન કરેલું. લિઑનાર્ડો ડા’ વિન્ચીનું પેટ્રન હતું સ્ફોર્ઝા ઘરાનું.
પેટ્રન પરંપરા પાછળ મૂળ વિચાર એવો રહેલો કે કળામાં જીવ રેડી દેનાર મનુષ્ય કેમ કમાવવું અને ગુજરાન ચલાવવું, એવા વ્યાવહારિક વિષયોમાં વ્યસ્ત ન રહે અથવા એને એમાં ગતાગમ ન પડે એટલે એ બાબતોની ચિંતા કોઈ બીજું ઉપાડી લે. મા સરસ્વતીની કૃપા જેવી કળાને કાયમ લક્ષ્મી માતાનો સંગાથ મળતો આવ્યો છે. અપવાદ સિવાયના કિસ્સાઓમાં વિવિધ ક્ષેત્રની કળાઓ સદીઓથી મોટે ભાગે આ રીતે જ પાંગરીને જળવાતી રહી છે.
This story is from the December 02, 2023 edition of ABHIYAAN.
Start your 7-day Magzter GOLD free trial to access thousands of curated premium stories, and 8,500+ magazines and newspapers.
Already a subscriber ? Sign In
This story is from the December 02, 2023 edition of ABHIYAAN.
Start your 7-day Magzter GOLD free trial to access thousands of curated premium stories, and 8,500+ magazines and newspapers.
Already a subscriber? Sign In
![વિઝા વિમર્શ](https://reseuro.magzter.com/100x125/articles/1198/1724213/kGU0wp-Of1718177067394/1718178285918.jpg)
વિઝા વિમર્શ
વારંવાર પૂછાતા પ્રશ્નો
![કંકુ-ચોખા](https://reseuro.magzter.com/100x125/articles/1198/1724213/AQ_Qnomu51718176150454/1718177011476.jpg)
કંકુ-ચોખા
આધુનિકતા વિચારો અને અભિગમથી આવે છે, નહિ કે દેખાવ અને પોશાકથી
![બિંજ-થિંગ](https://reseuro.magzter.com/100x125/articles/1198/1724213/ODMECN1cA1718174055349/1718176000887.jpg)
બિંજ-થિંગ
માનસોલ્લાસઃ જીવનને આનંદનો ઉત્સવ બનાવવા પ્રેરતો પ્રાચીન ગ્રંથ
![કવર સ્ટોરી](https://reseuro.magzter.com/100x125/articles/1198/1724213/97sndJQ1D1718087852366/1718118299690.jpg)
કવર સ્ટોરી
ગુજરાતમાં ભાજપની ‘ક્લીન સ્વીપ’ પર કોંગ્રેસે આખરે ‘બ્રેક' મારી
![કચ્છ યુનિવર્સિટી ગામડાંની વિધાર્થિનીઓ સુધી પહોંચશે](https://reseuro.magzter.com/100x125/articles/1198/1724213/NfvaIHBus1718116521705/1718118033606.jpg)
કચ્છ યુનિવર્સિટી ગામડાંની વિધાર્થિનીઓ સુધી પહોંચશે
દેશના સૌથી મોટા જિલ્લા કચ્છમાં દૂર દૂરનાં ગામડાંમાં ઉચ્ચ શિક્ષણની સુવિધાઓ પહોંચી શકી નથી. પરિવહનની અપૂરતી સગવડો, કન્યાઓની ઉચ્ચ કેળવણી પ્રત્યે વાલીઓમાં જાગૃતિનો અભાવ જેવાં કારણોસર ગ્રામ કક્ષાની વિદ્યાર્થિનીઓ કૉલેજોમાં કે જિલ્લા મથક ભુજ સુધી આવીને યુનિવર્સિટીમાં ભણી શકતી નથી. તેથી જ રાજ્યમાં પ્રથમ પ્રયોગરૂપે કચ્છ યુનિવર્સિટી તેમના સુધી પહોંચવા માટે જિલ્લાભરમાં પાંચ ગામોમાં ખાનગી ઉદ્યોગોના આર્થિક ટેકાથી એક્સટેન્શન સેન્ટર શરૂ કરવા જઈ રહી છે.
![પ્રવાસન](https://reseuro.magzter.com/100x125/articles/1198/1724213/rIHQIkL6S1718114297839/1718116374543.jpg)
પ્રવાસન
દયારા બુગ્વાલ, એન ઓલ સિઝન ટ્રેક ફોર ધ બિગિનર્સ
![પર્યાવરણ દિન સ્પેશિયલ](https://reseuro.magzter.com/100x125/articles/1198/1724213/y-gxp64nT1718113521527/1718114196029.jpg)
પર્યાવરણ દિન સ્પેશિયલ
પર્યાવરણ પ્રત્યેની સંવેદનહીનતાથી શરૂ થયેલું ચક્ર અપરિગ્રહ થકી પૂરું થવું જરૂરી છે
![પર્યાવરણ દિન સ્પેશિયલ](https://reseuro.magzter.com/100x125/articles/1198/1724213/AwlTf4oaN1718107647955/1718113486435.jpg)
પર્યાવરણ દિન સ્પેશિયલ
માનવ પ્રવૃત્તિઓથી ત્રસ્ત-ગ્રસ્ત પર્યાવરણ, પણ કોને કોનાથી ખતરો?
![જ્ઞાન-વિજ્ઞાન](https://reseuro.magzter.com/100x125/articles/1198/1724213/Z3cxt2MU61718106604404/1718107393851.jpg)
જ્ઞાન-વિજ્ઞાન
સૌરાષ્ટ્રની પ્રાચીન વલ્લભી વિધાપીઠને પુનર્જીવિત કરવાની યોજના ફાઇલોમાં જ ઢબુરાઈ
![કવર સ્ટોરી](https://reseuro.magzter.com/100x125/articles/1198/1724213/NiEANmOz61718089926681/1718106534684.jpg)
કવર સ્ટોરી
૫. બંગાળના રાજકારણના રક્ત ચરિત્રને બદલવાનો સમય પાકી ગયો છે