İlk Klon Hiçbir Zaman Olmadı mı? Kopyalanan Koyun Dolly Üzerine Bir Yazı...

Başlık için hemen telaşlanmayın ve bilimsel safsatalara odaklanmayın. Elbette klonlama olayının hiçbir zaman gerçekleşmediğini iddia etmiyorum; tersine bilimsel verilerin ortaya koyduğu sonuçların aslında ne derece "klon" tanımına uydugunu birlikte tartışıyoruz. Hadi gelin klon kavramının neden eskisi kadar sabit olamayacağına bakalım.

- Eric Rose

Bundan tam 29 yıl önce 5 Temmuz 1996 yılında İskoçya'daki Roslin Enstitüsünde gerçekleştirilen bir biyolojik deney, hem modern biyo-teknoloji tarihine hem de felsefi tartışmalar literatürüne geri dönüşü olmayan bir müdahalede bulundu. Dolly adlı koyun, ilk kez bir yetişkin memelinin somatik hücresinden türetilmişti. Somatik Hücre Çekirdek Transferi (SCNT) olarak bilinen bu teknik, hücresel farklılaşmanın geri döndürülebilirliğini deneysel olarak kanıtlamakla kalmadı; aynı zamanda yaşamın yeniden üretimi, kimlik, birey olmak ve doğanın sınırlarına ilişkin soruları da gündeme getirdi. Bu yazı; Dolly'nin klonlanmasının moleküler ve biyolojik sürecine göz atarak ortaya çıkan fizyolojik sonuçları değerlendirmeyi ve nihayetinde felsefi-etik boyutlarını tartışmaya açmayı amaçlıyor.

MOLEKÜLER TEMEL: SOMATİK HÜCRE ÇEKİRDEK TRANSFERİ

Dolly'nin doğumu, klasik genetik bilgiden farklı olarak genotipin yalnızca kalıtımla değil aynı zamanda yeniden programlama ile de yönlendirilebileceğini göstermiştir. SCNT, farklılaşmış bir somatik hücrenin çekirdeğinin, nükleusu çıkarılmış bir oositin içine yerleştirilmesiyle başlar. Bu hücreye elektriksel veya kimyasal uyarı verilerek bölünmesi tetiklenir. Oluşan embriyo daha sonra taşıyıcı bir dişi organizmaya yerleştirilir. Dolly'nin üretiminde kullanılan hücre, bir meme bezi hücresiydi. Bu yönüyle SCNT, sadece genetik materyalin kopyalanması değil; aynı zamanda hücresel zaman çizelgesinin geriye sarılması anlamına gelir. Bu moleküler manipülasyonun başarı oranı çok düşüktür. Nitekim Dolly, 277 başarısız embriyonun ardından hayatta kalabilen yegâne başarılı doğumdur.

HÜCRESEL ZORLUKLAR VE TELOMER KISALMASI