GÜÇLÜ ASTROFİZİK JETLERİ YAPMANIN BASİT TARİFİ

Devasa “çift taraflı ışın kılıçları” yapmak için sadece uygun malzemeler yeterli.

- 

Geçtiğimiz aylarda astronomi dünyasında duyduğumuz iki büyüleyici keşif kâğıt üstünde bir-birinden daha farklı olamazdı.

Bunlardan biri, James Webb Uzay Teleskobunun Samanyolu'nda, bizden yaklaşık 450 ışıkyılı uzaklıkta çektiği bir görüntü: Yeni doğmuş bir yıldız! Etrafında ince bir toz diski var ve tam şu anda orada yavaş yavaş gezegenler oluşuyor; bir güneş sistemi doğuyor.

Diğer keşifse optik verilerle radyo verilerinin birleşimi sonucunda gözler önüne serilen devasa bir astrofiziksel sistem. Samanyolu'ndan daha büyük olan bu sistem öyle uzak ki ışığının bize ulaşması 12 milyar yıldan fazla sürmüş. Bu görüntüde, çevresindeki her şeyi vahşice yutan süper kütleli bir kara deliğin yarattığı kozmik şiddeti görüyoruz.

İşin ilginç yanı iki görüntü arasında o kadar çok benzerlik var ki aralarındaki boyut farkını unutuveriyorsunuz. Her iki görüntüde de uzaya doğru dümdüz ve upuzun fırlayan ışık veya materyal jetleri var. Bu jetler çift taraflı ışın kılıçlarına benziyor.

Bu gibi astrofizik jetleri evrende çok yaygın. Ayrıntılar değişse de bu jetlerin çalıştıran temel fizik kavramları hep aynı: Kütle çekimi, kendi etrafında dönüş (rotasyon) ve manyetik alanlar.