સમય છે પાકિસ્તાની આતંકવાદની નસબંધી કરવાનો...

વિધાનસભા ચૂંટણી પછી જમ્મુ-કશ્મીરમાં લોકશાહી ફરી પકડ જમાવી રહી હતી, પર્યટકો મોટી સંખ્યામાં આવતા થયા હતા અને વિકાસનાં વાદળની રૂપેરી કોર દેખાઈ રહી હતી, ત્યાં... પહલગામમાં પર્યટકો પર કરવામાં આવેલા ઘાતકી હુમલાએ વાતાવરણને ડહોળી નાખ્યું. દેશ હવે ત્રાસવાદની આ સમસ્યાનો કાયમી ઈલાજ ઈચ્છે છે.

- હીરેન મહેતા

મરણપથારીએ પડેલા માણસનો પ્રાણ ઝટ છૂટતો ન હોય તો આપણામાં બોલાય છે કે એનો જીવ ક્યાંક અટક્યો છે.

પાકિસ્તાન માટે કહેવું હોય તો કહી શકાય કે એનો જીવ જમ્મુ-કશ્મીરમાં અટક્યો છે. એ પણ આજનો નહીં, છેલ્લાં ૭૭ વર્ષથી. કશ્મીરની પ્રજા માટે પાકિસ્તાનના દિલમાં કોઈ ખાસ લાગણી છે એવું નથી, પણ ભારત-પાકિસ્તાનના ભાગલા પડ્યા ત્યારથી બસ, પાકિસ્તાની અવામના દિમાગમાં ઘૂસી ગયું છે કે કશ્મીર તો એમનું જ છે, કારણ એ કે એની બહુમતી પ્રજા ઈસ્લામ ધર્મ પાળે છે અને એ ધર્મના તાંતણાને લીધે પાકિસ્તાનીઓ અને કશ્મીરીઓ ભાઈ-ભાઈ છે! કશ્મીર અને પાકિસ્તાન તો પાછા એક સીમાડે બંધાયેલા છે અને બન્ને પ્રાંત વચ્ચે વર્ષો સુધી રોટી-બેટીનો વ્યવહાર રહ્યો છે.

આ મજહબી નાતો કારણભૂત હોય કે બીજું કંઈ, કશ્મીર ઘાટી (ખીણ પ્રદેશ કે કશ્મીર વૅલી)નાં કોઈ ને કોઈ ઘરમાં પાકિસ્તાનનો પગ હજી પહોંચે છે એ તો નક્કી. ૧૯૮૦ના દાયકામાં પાકિસ્તાને પંજાબમાં વિભાજનવાદી ખાલિસ્તાનીઓને હાથો બનાવી ત્યાં ભારતવિરોધી માહોલ ઊભો કર્યો અને એ આસુરી તત્ત્વોને શીખ સંપ્રદાયના શ્રદ્ધાસ્થળ સમા સુવર્ણ મંદિરમાંથી બહાર ખદેડવા લશ્કર મોકલવામાં આવ્યું એ પછી તો શીખ આતંકીઓએ ઉપાડો લીધો. જો કે થોડાં વર્ષમાં એ ઊભરો ઠંડો પડી ગયો. કેનેડા, બ્રિટન અને અમેરિકામાં રહેતા કેટલાક ખાલિસ્તાનવાદીઓ હમણાં પંજાબમાં ફરી ભડકા કરાવવા માગે છે, પરંતુ પંજાબની પ્રજા અત્યારે તો એમને કોઠું આપતી હોય એમ લાગતું નથી.

કમનસીબે, કશ્મીર માટે આપણે એવો દાવો કરી શકીએ એમ નથી. ૧૯૮૦ના દાયકાનાં અંતિમ વર્ષોમાં ત્યાં પગ કરી ગયેલો ત્રાસવાદ હજી આટલાં વર્ષેય પૂરેપૂરો ઠર્યો નથી. સુરક્ષાજવાનો પર કે સામાન્ય માણસ પર ત્યાં છૂટાછવાયા હુમલા થયા રાખે છે અને એ વચ્ચે ક્યારેક ઉરી, પુલવામા તથા પહલગામ જેવા મોટા હત્યાકાંડ પણ થાય છે. કશ્મીર ઘાટીમાંથી હિંદુ પંડિતોને રીતસર તગેડી મૂકી, એમની ઘણી સંપત્તિ હડપી લીધા પછી પણ ત્યાંના ઘણા લોકો જપ વાળીને બેસવા તૈયાર નથી. એમની આંખમાં હજી આઝાદ કશ્મીરનાં સાપોલિયાં રમે છે.