પાણીની અછત ઓછી કરવા એસીને કરો કન્ટ્રોલ...

ઉનાળામાં ગરમીથી બચવા ઍર કન્ડિશનરનો વપરાશ વધે, એના માટે વીજળી વધારે જોઈએ, વીજળીના નિર્માણ માટે પાણી વધારે જોઈએ... આ ચક્રવ્યૂહને કોઈક રીતે તોડવો જ રહ્યો.

- સમીર પાલેજા (મુંબઈ)

દુનિયાની વસતિ વર્ષે ૧.૧ ટકાએ (૮.૩ કરોડ)થી વધી રહી છે, જેની આવશ્યકતા પૂરી કરવા માટે હાલ ઉપલબ્ધ શુદ્ધ પાણી પૂરતું નથી. દુનિયાનું ૭૦ ટકા પાણી કૃષિમાં વપરાય છે. બાકીના ૩૦ ટકામાંથી આપણે વર્ષે ૨૪૩,૨૫૭,૦૦૦,000,000,000 લિટર (૨૫૦ ટ્રિલિયન ટન) પાણી વીજનિર્માણમાં વાપરી નાખીએ છીએ. એક કિલોવોટ વીજળી ઉત્પાદન કરવી હોય તો ૯૫ લિટર પાણીની જરૂર પડે છે.

આ આંકડા ગ્લોબલ વૉટર ઈન્ટેલિજન્સ નામની સંસ્થાએ આપ્યા છે. ભારત માટે તો ભવિષ્ય વધુ બિહામણું છે. ૨૦૫૦માં ભારતમાં પાણીની માગ ૧૪૦૦ અબજ ક્યુબિક મીટર હશે, એની સામે ૬૩૦ ક્યુબિક મીટર સરફેસ વૉટર ઉપલબ્ધ હશે અને ૪૩૩ અબજ ક્યુબિક મીટર ભૂગર્ભજળ હશે. માગ અને પુરવઠા વચ્ચેના આ તફાવતને લીધે ભૂગર્ભજળ ખેંચવાની વૃત્તિ વધશે, જેથી કરીને એ ઓછું થશે અને આપમેળે ઊગી નીકળતું ઘાસ અને નાની વનસ્પતિ ભેજ વિના સુકાવા માંડશે. ત્યાર પછી સુકાવાનો વારો ઝાડીઝાંખરાં અને વૃક્ષોનો આવશે. આ વનરાજી સૂકી બને એટલે દાવાનળની ઘટના વધશે. અનેક દેશમાં આ ક્રમ જોવામાં આવ્યો છે. ત્યાર પછી બિનપિયત ખેતપેદાશોનો પાક નિષ્ફળ જવા માંડશે.