નહીં સંભળાય હવે આકાશની વાણી?

એક તરફ સરકારી તુમારશાહીમાં અટવાયેલા ‘આકાશવાણી’ના મુંબઈ કેન્દ્રએ ગુજરાતી પ્રસારણ બંધ કરીને કાચું કાપ્યું તો ગુજરાતમાં પણ ‘વન સ્ટેટ-વન બ્રોડકાસ્ટ’ની પૉલિસીથી રેડિયોની રહીસહી લોકપ્રિયતા પણ ઓસરી જવાનું જોખમ ઊભું થયું છે.

- સમીર પાલેજા (મુંબઈ) । મહેશ શાહ (અમદાવાદ) । જિનેશ બક્ષી (રાજકોટ)

આકાશવાણીનું આ મુંબઈ કેન્દ્ર છે. આપ સાંભળી રહ્યા છો સુગમ સંગીત. હવે રજૂ કરીએ છીએ ‘તારી આંખનો અફીણી’...

એક કાળે હજારો શ્રોતાઓ આકાશવાણી- મુંબઈ પર ગુજરાતી સુગમ સંગીતની અમર રચનાઓ, મૂર્ધન્ય સાહિત્યકારોના સ્વરમાં એમની પોતાની આત્મકથા, જૂની-નવી રંગભૂમિનાં નાટકોનાં રેડિયો રૂપાંતર, નવલકથાઓની રેડિયો નાટિકા ઉપરાંત ઘણું બધું સાંભળવા તત્પર રહેતા, પણ કોરોનાના નામે બધું બંધ કરી દેવામાં આવ્યું.

ચિત્રલેખાએ આ વિશે તપાસ કરી તો ચોંકાવનારી માહિતી એ મળી કે આકાશવાણીના અધિકારીઓએ મનસ્વી નિર્ણય લઈને માત્ર ગુજરાતી જ નહીં, મુંબઈમાં અગાઉથી જેનાં પ્રસારણ ચાલુ હતાં એ કન્નડ, સિંધી, ઉર્દૂ જેવી ભાષાઓના કાર્યક્રમો પણ બંધ કરી દીધા છે.

જાણકારોએ ચિત્રલેખાને કહ્યું કે હજારો કલાકનાં અલભ્ય રેકૉર્ડિંગનું હવે શું થશે એ કોઈને ખબર નથી. અગાઉ દૂરદર્શન-મુંબઈ પર ગુજરાતી કાર્યક્રમોનાં રેકૉર્ડિંગ-પ્રસારણ બંધ કર્યા પછી આવો મારે સાથે જેવા અદ્ભુત કાર્યક્રમની ટેપો નિર્દયી અધિકારીઓએ સળગાવી મારી હતી, એમાં શ્રેષ્ઠ પારસી નાટકો આપણે હંમેશ માટે ગુમાવી બેઠા એવી જ હાલત આકાશવાણીની ટેપ સાથે થઈ શકે.

મુંબઈ સહિત અનેક શહેરોમાં આકાશવાણીના ગુજરાતી વિભાગમાં વિવિધ હોદ્દે ફરજ બજાવીને ૨૦૧૦માં આસિસ્ટન્ટ ડિરેક્ટર તરીકે નિવૃત્ત થનારા કિરીટ બારોટ ચિત્રલેખાને કહે છે:

‘આકાશવાણી-મુંબઈ પરથી એક સમયે માત્ર ગુજરાતીમાં પ્રસારણ થતું. પછી મહારાષ્ટ્ર રાજ્ય બન્યું ત્યારે બૉમ્બે બી નામની ચૅનલ શરૂ કરીને એમાં મરાઠી કાર્યક્રમ શરૂ થયા. અગાઉની બૉમ્બે એ ચૅનલ પર અન્ય પ્રાદેશિક ભાષા આવી, પણ પ્રાધાન્ય તો ગુજરાતીને જ હતું. આ ચૅનલનું નામ બદલાઈને પછી સંવાદિતા ચૅનલ થયું.’

કિરીટભાઈ ઉમેરે છે કે ૧૯૮૪માં હું ભૂજથી ટ્રાન્સફર થઈને મુંબઈ આવ્યો ત્યારે ગુજરાતી વિભાગમાં જ વીસ માણસનો સ્ટાફ હતો. બરકત વીરાણી બેફામ, મીનળ દીક્ષિત, ભારતીબહેન વ્યાસ, વિનાયક વ્યાસ, ભગવાનદાસ મિસ્ત્રી, કૈલાશબહેન સાંગાણી જેવાં દિગ્ગજો એ વખતે સ્ટાફ પર હતાં.

ધીરૂભાઈ દાણી સંચાલિત બાળકો માટેનો કિલ્લોલ કાર્યક્રમ કે યુવાનો માટે યુવવાણી અથવા તો બપોરે ૧૨ વાગ્યે બ્રોડકાસ્ટ થતો મહિલાઓ માટે વિશેષ કાર્યક્રમ છેક કચ્છ સુધી લોકો સાંભળતા. સવારે ભક્તિગીતો, પછી ગુજરાતી ફિલ્મી ગીતો અને સુગમ સંગીત પણ લોકપ્રિય હતાં.