Kızlan Osmanlı batığı: Sualtındaki saklı tarih

Muğla'nın Datça açıklarında yürütülen sualtı kazılarında, Osmanlı denizcilik tarihine ışık tutacak eşsiz buluntular gün yüzüne çıkarılıyor. Kazı çalışmaları, Dokuz Eylül Üniversitesi Sualtı Kültür Mirası ve Denizcilik Tarihi Uygulama ve Araştırma Merkezi (SUDEMER) çatısı altındaki Mavi Miras proje ekibi tarafından 2020 yılından bu yana sürdürülüyor. Bu yıl Kültür ve Turizm Bakanlığının Geleceğe Miras Projesi kapsamında yürütülen çalışmalar, Türkiye'de kazısı yapılan tek XVII. yüzyıl Osmanlı batığı olmasıyla da büyük önem taşıyor.

- YAZI: DOÇ. DR. NİLHAN KIZILDAĞ (KAZI BAŞKAN YARDIMCISI)

XVII. yüzyılda Ege'de seyreden bir Osmanlı yelkenlisi

Kızlan Osmanlı Batığı olarak adlandırılan kalıntılar, XVII. yüzyılın ikinci yarısına tarihlenen ahşap bir yelkenli gemiye ve taşıdığı yüklere ait. Kazı öncesinde yapılan dalışlarda kuma gömülü ahşap yapı elemanları ve taş yığınları tespit edildi. Çalışmalar ilerledikçe 26X8 metre boyutlarındaki kalıntının geminin sancak tarafına ait olduğu anlaşıldı. Kum tabakasının kaldırılmasıyla postalar, kaplama tahtaları ve omurga gibi yapı elemanları ortaya çıktı.

Geminin karaya oturup sancak tarafına devrilerek battığı belirlendi. Bu bölüm, küpeşte seviyesine kadar korunmuş durumda. Omurga, döşeme tahtaları ve yelken direği yuvası gibi bölümler hâlâ şaşırtıcı ölçüde sağlam.

Gizemli buluntular ve Osmanlı denizciliğine dair izler

Kazılarda bugüne dek sualtında hiç karşılaşılmamış birçok nadir eser gün yüzüne çıkarıldı. Bunlar arasında seramik çömlekler, metal kaplar, tahta kaşıklar, yelken sistemine ait makaralar ve halatlar yer alıyor. En dikkat çekici buluntu ise içinde peynir kalıntısı olduğu düşünülen keçi derisinden tulum. Ayrıca 99 boncuklu bir tesbih ve evrak çantası da bulunanlar arasında.

2025 sezonu sonunda, batıktan Osmanlı'ya ait 38 tüfek, yaklaşık 4.000 kurşun mermi ve 300 humbara (el bombası) çıkarıldı. Bu miktar, geminin askeri mühimmat taşıyan bir devlet gemisi olduğunu güçlü biçimde kanıtlıyor.