હિંદ છોડોનો નારો પહોંચતો કરવા એમણે વહોરી હતી શહાદત

આઝાદીની લડતમાં હજારો લોકોએ જાન આપ્યા. એમાંથી થોડાં નામ ઈતિહાસમાં લખાયાં, પણ ઝાઝાની તો ભાગ્યે જ નોંધ લેવાઈ અને એમનાં નામ અંગ્રેજ સરકારના ચોપડે તો ‘બાગી’ તરીકે જ ચડ્યાં. આણંદ પાસે અડાસ ગામની ધરતી આવા જ પાંચ ‘બાગી’ સ્વાતંત્ર્યસેનાનીઓનાં લોહીથી ભીંજાઈ હતી, જેની ખબર બહુ ઓછા લોકોને હશે. ૧૫ ઓગસ્ટ નજીક આવી રહી છે ત્યારે અડાસના એ શહીદ સ્મારકની મુલાકાત લઈએ.

- હેતલ રાવ (અમદાવાદ)

દેશ આઝાદીનાં ૭૭ વર્ષ પૂરાં કરી રહ્યો છે એટલે કે સ્વતંત્ર ભારતમાં જન્મેલા લોકોની ઉંમર પણ ઓછામાં ઓછી ૭૭ વર્ષની છે. જો કે આઝાદીની આ તારીખ એમને વૃદ્ધ થવા દેતી નથી. ૧૪ ઓગસ્ટથી ૧૫ ઓગસ્ટ, ૧૯૪૭ની સાંજ સુધી દેશે જે ઉત્સાહ, જુસ્સો અનુભવ્યો હતો એ આજે પણ સરળતાથી અનુભવી શકાય છે. જેમ જેમ ૧૫ ઓગસ્ટ નજીક આવે છે તેમ તેમ દેશ એક અલગ જ જુસ્સામાં ડૂબી જાય છે. કદાચ આ જ છે સાચી આઝાદી...

પરંતુ આજે વાત કરવી છે એવા યુવાનોની જેમણે ભારતને આઝાદી આપવા હસતા મુખે શહાદત વહોરી. એવા સેંકડો લોકોનાં નામ કદાચ ઈતિહાસનાં પાનાં પર આલેખાયાં નહીં હોય, પણ એમની ખુમારી આજે આઝાદીમાં ધબકતી રહી છે. એવો એક કિસ્સો છે આણંદના અડાસ ગામનો.

૧૮ ઓગસ્ટ, ૧૯૪૨ના દિવસની એ તોફાની રાત આણંદ જિલ્લાના અડાસ ગામના રહેવાસીઓ આજે પણ યાદ કરે છે. ૨૨-૨૪ વર્ષના પાંચ યુવાનો આઝાદી માટે લડી રહ્યા હતા. જલિયાંવાલા બાગમાં જેમ અંગ્રેજોએ નિર્દયતાથી અનેક લોકોને મારી નાખ્યા હતા, એ જ રીતે અડાસના આ પાંચ યુવાનોની પણ ગોળી મારીને હત્યા કરવામાં આવી. એટલું જ નહીં, ગોળીથી એમનાં શરીર વીંધી નાખ્યા પછી પણ અંગ્રેજ સૈનિકો એ યુવાનો પર લાઠી વીંઝતા રહ્યા. આ યુવાનો છેલ્લા શ્વાસ લેતી વખતે હસતા મુખે દેશની આઝાદીના નારા લગાવી રહ્યા હતા. કોણ હતા આ શહીદો? એમની હત્યા કેવી રીતે કરવામાં આવી?