ઢીલાં ડોટ-પાટલૂન, બેલબૉટમ ને ડેનિમ ફિલ્મી ફેશનના બદલાતા ડુંડા...

ધોતિયાં-કુરતા ને સૂટ-ટાઈવાળા ધીરગંભીર હીરોથી લઈને ઘેરાવવાળા ટ્રાઉઝર્સ, પહોળા અણીદાર કૉલરવાળાં શર્ટ્સ પહેરતા મોજીલા ઑક્ટર, હીરોઈનનાં ગાઉન, અનારકલી, શિફોન સાડી... કલાકારોની પેઢી-દર પેઢી દરમિયાન સિનેમાની ફેશનની ઢબછબમાં ધરખમ રિવર્તન આવ્યાં, પણ શાશ્વત રહ્યો અગમ જનતાનો એની સાથેનો તૂટ સંબંધ.

- કેતન મિસ્ત્રી

ફૅશનનો પહેલો સાક્ષાત્કાર થયો મુંબઈના સાયન વિસ્તારમાં.  બાલ્યાવસ્થામાં જ્યારે સિનેમાનો સ અને ફૅશનનો ફ્ની પણ ખબર નહોતી ત્યારે પરિવાર સાથે એક સગાને ત્યાં ગયેલો. એ સગાના હે યુવાન દીકરાએ મને બિલ્ડિંગ નીચે ઊભો રાખીને કહેલું: ‘સાંભળ, મેં લેટેસ્ટ ફૅશનનું ગુરુ શર્ટ ખરીદ્યું છે. કાલે કૉલેજમાં એ પહેરીને જવાનો છું.’ એ વખતે તો કંઈ સમજાયું નહીં, પણ પછી થોડી સમજણ આવી ને કટી પતંગ જોઈ ત્યારે ખબર પડી કે પેલા રિલેટિવ-પુત્ર શું કહેવા માગતા હતા. સુપરસ્ટાર રાજેશ ખન્નાએ કૉલરવાળો ઝભ્ભો પહેરેલો એ ગુરુ શર્ટ અથવા ગુરુ કુરતા. ઓણ સાલ, દિવાળીની જસ્ટ પહેલાં દિલ્હી-મુંબઈમાં ફૅશન વીક યોજાઈ ગયાં, જેમાં અનેક મોડેલોથી લઈને જાણીતાં અભિનેતા-અભિનેત્રીએ ફૅશન ડિઝાઈનરનાં વસ્ત્રો પહેરી એનું પ્રદર્શન કર્યું. એ બે ફૅશન સપ્તાહે આપ્યો જન્મ દિવાળી અંકના વિષયનેઃ સિનેમા અને ફૅશનનો દાયકાઓથી અકબંધ રહેલો અતૂટ સંબંધ.

પાંચ દાયકાથી ટેક્સ્ટાઈલ બિઝનેસ સાથે સંકળાયેલા તથા હિંદી સિનેમાના ઊંડા અભ્યાસુ રમેશ જૈન ચિત્રલેખાને કહે છેઃ ‘એક જમાનો હતો, જ્યારે સિનેમામાં વસ્ત્રસજ્જાને લગતા અમુક વણલખ્યા નિયમ હતા. હીરો ભણેલોગણેલો હોય તો એ સૂટ-પૅન્ટ-શૂઝ પહેરે. નોકરી કરવા કે પ્રેમિકાને મળવા જાય તો પણ સૂટ પહેરીને જ જાય. આનું કારણ બ્રિટિશરાજની અસર. અભણ, ગરીબ હીરો હોય તો ધોતિયું-કુરતું અથવા લેંઘો-ઝભ્ભો. હીરોઈન સાડીમાં હોય. એ પછી રાજ કપૂર જેવા કલાકારદિગ્દર્શક પોતાની ફિલ્મના પ્રચાર માટે તેમ જ આંતરરાષ્ટ્રીય ફિલ્મોત્સવમાં હાજરી આપતા થયા ને ત્યાંની ફૅશન લાવ્યા.’

રમેશજી ઉમેરે છેઃ ‘એ સમયે ફૅશનપરસ્ત ભારતીયો માટે નવી ઢબછબનો એકમાત્ર સ્રોત હતોઃ સિનેમા અને ફિલ્મગીતો. અભિનેત્રી સાધનાએ ફ્રિન્જ હેરકટ (આગળ ધસી આવતી લટો) રાખવાની શરૂઆત કરી ને શરૂ થઈ ગઈ સાધના-કટ. હકીકત એ હતી કે સાધનાનું કપાળ વિશાળ હતું, જે અજીબ લાગતું. ડિરેક્ટર રામકૃષ્ણ નૈય્યરે (જે પાછળથી સાધનાના પતિ બન્યા) આ ઊણપ ઢાંકવા ફ્રિન્જ હેરકટનું સૂચન કર્યું, જે ફૅશન બની ગઈ!

એની પહેલી ફિલ્મ લવ ઈન શિમલાથી લઈને દેવ આનંદ સાથેની હમ દોનો, વક્ત જેવી ફિલ્મોમાં સાધના-કટે ધૂમ મચાવી.’