મોરબી ઝૂલતા પુલ દુર્ઘટનામાં વિલન સાબિત થયેલી આ જંગલી વનસ્પતિ કાગળ અને પૈસા ઉગાડશે!

એક પૌરાણિક માન્યતા મુજબ નદી-તળાવમાં આડેધડ ઊગતી, પ્રકૃતિ માટે જોખમી એવી જળકુંભી વનસ્પતિનાં પાન ઘરમાં લક્ષ્મી સાથે જ સુખ-શાંતિ લાવે છે. હવે તાજા સંશોધન મુજબ ધનપ્રાપ્તિ માટે અસરદાર, પણ અનેક રીતે જોખમી ને બદબોદાર આ વનસ્પતિ ખરેખર સંપત્તિ સર્જી શકે છે.

- નિતુલ ગજ્જર (વડોદરા)

શહેર વચ્ચેથી ખળખળ વહેતી નદી હોય કે તળાવ, એ લોકો માટે આશીર્વાદરૂપ પણ ખરાં અને શાપરૂપ પણ. તળાવનું પાણી વહેતું ન હોય એટલે એમાં કેટલાય જીવ આશરો લે. સાથે જ તળાવમાં વનસ્પતિની પણ ભરમાર જોવા મળે. આ વનસ્પતિને સમયે સમયે તળાવમાંથી કાઢવી જરૂરી છે. એમ ન થાય તો પ્રાણવાયુનો ખૂબ મોટો જથ્થો એ જંગલી વનસ્પતિ પાછળ વેડફાઈ જાય. પરિણામે પ્રાણવાયુના અભાવે ઘણા જળચરોનું મૃત્યુ થાય. સાથે સાથે બહાર એ વનસ્પતિની તીવ્ર દુર્ગંધ ફેલાય, જે આસપાસના રહેવાસીઓને ત્રાહિમામ્ પોકારાવે, જેમ કે જળકુંભી.

મચ્છુ નદીનાં પાણીમાં જામી પડેલી જળકુંભીમાં લોકો એવી રીતે ફસાયા કે એમને શોધતાં પણ નાકે દમ આવી ગયો.

તળાવમાં મોટા પાયે થતી અને નાગરિક તેમ જ પ્રશાસન માટે શિરદર્દ સાબિત થતી જળકુંભી (Water Hyacinth)ને ઘણા શેવાળ તરીકે પણ ઓળખે છે. અનેક શહેરોમાં એના નિકાલ માટે કરોડો રૂપિયા ખર્ચવામાં આવે છે. તળાવ, નદી અને સમુદ્રકિનારે (નદી જ્યાં સમુદ્રમાં મળતી હોય ત્યાં) આડેધડ ઊગી નીકળતી જળકુંભી જહાજો માટે પણ મુસીબત સાબિત થાય છે. પાણી પર આ વનસ્પતિ ચાદરની જેમ ફેલાઈ જાય છે. એમાં તો હોડકું સુદ્ધાં ચાલી ન શકે.

આ વનસ્પતિના વેલા તળાવમાં ગંદકી ફેલાવવાનું અને મચ્છર પેદા કરવાનું કામ કરે છે. આ ઉપરાંત, એ તળાવની સપાટી પર અઢળક માત્રામાં ઊગે છે અને પરિણામે સૂર્યપ્રકાશ પાણીમાં નીચે સુધી જતો રોકાય છે. આ કારણે તળાવનું પાણી કુદરતી રીતે સાફ થઈ શકતું નથી. જળકુંભી એ અતિ ઝડપથી ફેલાતી વનસ્પતિ છે. એ ફેલાય પણ એ રીતે જાણે કરોળિયાનું જાળું જોઈ લો. એમાં ફસાઈ જતા સમુદ્રી જીવો ઝટ એની ચુંગાલમાંથી બહાર નીકળી ન શકે એટલી એનાં મૂળિયાંની મજબૂત પકડ હોય છે.