DEMANS TESPİTİ

Yeni bilimsel araştırmalar, Alzheimer'ın belirtiler ortaya çıkmadan onlarca yıl önce tespit edilebileceğini gösteriyor. Peki bu, hastalığa karşı savaşmak ve onu yenmek için bize avantaj sağlayabilir mi?

- ANTHEA ROWAN

Annemin hafızasında bir problem olduğunu anladığım ilk anı hatırlamam çok kolay. Telefondaydık. En yakın arkadaşım Caroline ile ilgili bir şey anlatıyordum."Caroline kim?" diye sordu. Oysa Caroline'ı çocukluğumdan beri tanıyordum ve hayatımda önemli bir yeri vardı. Annemin hayatında da...

Bunu görmezden gelmeye çalıştım. Telefonda konuşmanın yüz yüze konuşmak gibi olmadığını düşündüm. Caroline'den bahsedişimin bağlam dışı olduğunu; annemin dikkatinin dağınık olduğunu ve yaşlılığa bağlı sıradan bir unutkanlık yaşadığını kendime söyledim. Sonra da annemin Caroline'ı unuttuğunu unutmaya çalıştım.

Bu olay, annemin Alzheimer nedeniyle hayatını kaybetmesinden 10 yıl önceydi. Alzheimer, demansın en yaygın türü ve tüm vakaların yaklaşık %80'ini oluşturuyor. En yavaş ilerleyen tür olduğu için bu belki de bir avantaj sağlayabilir. Çünkü bu, hastalığın yıkıcı etkileriyle mücadele etmek için bir fırsat penceresi sunabilir. Ancak birçok insan -hatta bazı doktorlar bile-bunu yeterince fark etmiyor. Alzheimer's Disease International'ın 2024 Dünya Alzheimer Raporu'na göre sağlık ve bakım çalışanlarının %65'i demansı yaşlanmanın doğal bir parçası olarak görüyor. Halkın %80'i de aynı şekilde düşünüyor (bu oran beş yıl önce %66'ydi). Oysa gerçekler böyle değil.

Demans aniden ortaya çıkıyormuş gibi görünebilir ama aslında bir günde aniden gelişen bir hastalık değil. Aksine yavaşça yerleşiyor, kendine bir alan açıyor ve 10, 15 hatta 20 yıl boyunca gizleniyor.

Geçmişte yapılan araştırmalar Alzheimer'ı farklı evrelerden oluşan bir süreç olarak tanımlıyordu ama yeni çalışmalar bu tabloyu değiştirdi. Seattle'daki Allen Beyin Bilimi Enstitüsünden bir ekip, hastalığın yalnızca iki farklı evrede geliştiğini öne sürüyor.