નિર્ભયા અને અભયા વચ્ચે કશું બદલાયું છે?

‘બંદૂક કે લાઈસન્સ કે લિયે આવેદન દીજિયે ઔર કારણ લિખિયેઃ ઘર મેં બેટિયાં હૈ ઔર શહર મેં હૈ જાનવર...' કોલકાતામાં એક મહિલા તબીબ પર હૉસ્પિટલમાં જ બળાત્કાર થયો અને પછી એને કાયમ માટે ખામોશ કરી દેવામાં આવી એ ઘટનાનો કાન ફાડી નાખે એવો વિરોધ થઈ રહ્યો છે. બાર વર્ષ પછી ફરી રેપ ઍન્ડ મર્ડરની એક ઘટનાએ આખા દેશને સુષુપ્ત જ્વાળામુખીની જેમ ઢંઢોળ્યો છે. આ આગ ઠરે એ પહેલાં જરૂરી છે કે પુરુષોની એક બીમારીનો ઈલાજ શોધવાની.

- હીરેન મહેતા

વર્ષો પહેલાંની વાત. સૌરાષ્ટ્રના નાનકડા શહેરની બૅન્કમાં બહારગામથી આવેલો એક યુવાન નોકરી કરે. થોડા મહિનામાં તો મોટા ભાગના ખાતેદારો સાથે પરિચય થઈ જ જાય. એક શનિવારની બપોરે એક પ્રૌઢ દરબાર બૅન્કમાં આવ્યા. એમનું કામ પત્યું એટલી વારમાં બૅન્કનો બંધ થવાનો સમય થઈ ગયો હતો. નીકળતી વખતે દરબારે પેલા યુવાનને આગ્રહ કર્યોઃ

હાલો, થોડી વાર મારી વાડીએ ચા પીવા... બહુ આઘે નથી.’ દરબાર જીપ લઈને આવ્યા હતા. યુવાન એમની સાથે ગોઠવાયો. દસેક મિનિટે પહોંચ્યા દરબારની વાડીએ. દરબારે દરવાજો ખખડાવ્યો. દરવાજો ખૂલ્યો એટલે દરબાર સાથે પેલો યુવાન પણ અંદર પ્રવેશ્યો. એને જોઈને ઘરની દીકરીઓ ઘૂંઘટ તાણવા લાગી. દરબારે તરત કહ્યું: ‘આમની લાજ કાઢવાની જરૂર નથી. આ બામણ This PDF (બ્રાહ્મણ) છે.’ દરબાર વડીલનો કહેવાનો ભાવાર્થ હતો કે બ્રાહ્મણની આંખમાં વાસના કે વિકૃતિ ન હોય એટલે મોઢું ઢાંકવાની જરૂર નથી.

આ બ્રાહ્મણ યુવાન એટલે આપણા શીર્ષસ્થ સાહિત્યકાર દિનકરભાઈ જોષી. થોડા દિવસ અગાઉ જ એક કાર્યક્રમમાં આ કિસ્સો વર્ણવતાં દિનકરભાઈએ કહ્યું હતું: ‘જીવનમાં જ્યારે પણ એવી પળ આવતી ત્યારે મને એ વડીલનું વાક્ય યાદ આવતુંઃ આની લાજ ન હોય! આ તો બામણનો દીકરો છે.’

વર્ષો અગાઉ એ વડીલને એક આખા સમાજની નજર પર જે ભરોસો હતો એ આજે કેટલા લોકો કોની પર રાખી શકતા હશે? હમણાં જ એક વિધાન ફરી સાંભળ્યું કે જ્યાં સુધી દુનિયામાં એક પુરુષ પણ જીવતો હશે ત્યાં સુધી સ્ત્રી પર બળાત્કાર થવાની શક્યતા રહેશે જ! કેમ એમ? પુરુષની નજર અચાનક બગડી છે?