કેસરિયા ભૂમિઃ ગીરની અનેરી ઓળખાણ...

પાનખરમાં વૃક્ષો પર સૂકાઈને ખરેલાં કેસરી પાનના ઢગલા વચ્ચે વિહરતા કેસરી સિંહને જોવા દેશ-વિદેશથી પ્રવાસીઓ ઊમટી પડ્યા છે ત્યારે કેસરિયા સાવજની આ ભૂમિની કેસર કેરી અને સ્વાદિષ્ટ કેસરી ગોળને કેમ ભૂલી શકાય?

- ધીરુ પુરોહિત (જૂનાગઢ)

ગોપીઓનો પ્રિય રંગ કેસરી છે. આ કેસરી રંગનાં વસ્ત્રને ધારણ કરતાં કૃષ્ણનું એક ઉપનામ કેસરિયા બાલમા પણ છે. આ કેસરિયા બાલમે જે ધરતી પર લૌકિક દષ્ટિએ દેહ ત્યાગ્યો એ ધરતી પણ જાણે કે કૃષ્ણના વિરહમાં કેસરી થઈ ગઈ હોવાની એક લોકવાયકા આજે પણ ગીરમાં પ્રચલિત છે. આવા આ રળિયામણા પંથકની ધરતી હકીકતમાં કેસર કેરીની, કેસરી સિંહની અને મીઠા મધ જેવા કેસરી ગોળની ધરતી છે.

કેસર કેરી અને કેસરી ગોળના સ્વાદનું કારણ અહીં ભૂગર્ભમાં ધરબાયેલા ચૂનાના પથ્થરોને માનવામાં આવે છે. ભૂતળમાં પથ્થરોની તિરાડોમાં સચવાયેલું પાણી જ કેરીને કેસરી સ્વાદ આપતું હશે અને શેરડીમાં કેસરી ગોળનો સ્વાદ પણ પૂરતું હશે. હમણાં કેસર કેરીની મોસમ શરૂ થઈ છે. ગીરમાં ઠેર ઠેર જોવા મળતી આંબાવાડીમાં વૃક્ષ પર ઝૂલતાં લીલાં ફળ (કાચી કેરી) હવે કેસરી રંગ ધારણ કરવા લાગ્યાં છે. ગીરની શેરડીના મધુર રસમાંથી બનેલો કેસરી ગોળ પણ બજારમાં આવી ગયો છે અને કેસરી સિંહોને જોવા માનવમહેરામણ પણ ગીરમાં ઊમટી રહ્યું છે.

કહે છે કે આફ્રિકા ખંડમાંથી મહાકાય ભૂખંડ જુદો પડી કાળક્રમે ઉત્તર તરફ છે સરકતો રહ્યો અને પૃથ્વીની ઉત્તરીય ટેક્ટોનિક પ્લેટ સાથે અથડાયો-જોડાયો

એમાં હિમાલયની નૂતન પર્વતમાળા સર્જાઈ. સાથે સાથે આફ્રિકન વન્યસંપદા અને વન્યજીવો પણ સ્થળાંતરિત થયાં, જેમાં સૌરાષ્ટ્રની દક્ષિણે ગીર જંગલ સાથે સિંહ પણ મળ્યો, જે આજે હજારો વર્ષ પછી પણ અસ્તિત્વ ટકાવી ગીર જંગલમાં વિહરતો જોવા મળે છે.