ડિયર નૅચર,
કરણી એવી ભરણી, કર્યાં ભોગવવાં પડે છે... આ વાત ખેતી અને ખેડૂત માટે સાવ સાચી પડી છે. આઝાદી બાદ ખેત-ઉત્પાદન વધારવા ખાતર અને દવાનો ઉપયોગ કરવામાં આવ્યો, એ માટેનાં કારખાનાં સ્થપાયાં. આજે આઝાદીનાં અમૃત સમયમાં ખાતર-દવાનો ઉપયોગ એટલી હદે વધ્યો છે કે એ કારણે જમીનની ઉત્પાદકતા ઘટી છે અને ખેડૂત પાયમાલ થઈ રહ્યો છે. લોકો માટે આ ઉત્પાદનો રોગનું કારણ પણ બન્યાં છે. સૌથી ભયજનક પરિણામ એ આવ્યું છે કે ખેતી હવે કસદાર રહી નથી. એનું કારણ એ છે કે જમીનમાં હવે સત્ત્વ રહ્યું નથી. એને પરિણામે ખેડૂતો ખેતી છોડી રહ્યા છે. જે હજી ખેતી કરે છે એ આર્થિક મુશ્કેલીમાં છે અને એમાંથી કેટલાક આર્થિક દેવાના બોજથી છૂટવા આપઘાત કરી રહ્યા છે.
આવું બની રહ્યું છે એનાં કારણ અનેક છે. એના ઉપાય પણ ઓછા નથી, પરંતુ એનો અમલ કરવામાં આપણે મોળા પડી રહ્યા છીએ. ભારત ખેતી આધારિત દેશ ગણાય છે અને આજેય છે, પણ આપણા કુલ રાષ્ટ્રીય ઉત્પાદન (જીડીપી)માં કૃષિ ક્ષેત્રનો ફાળો સતત ઘટી રહ્યો છે. સરકારી આંકડા કહે છે કે દેશમાં રોજ સરેરાશ ૪૦૦૦ કિસાનો ખેતી છોડી રહ્યા છે અને દર કલાકે એક ખેડૂત કે ખેતમજૂર આપઘાત કરે છે. કૃષિ ઉત્પાદકતા ઘટી રહી છે. નૅશનલ રિમોટ સેન્સિંગ એજન્સીના અહેવાલ મુજબ દેશની કુલ ખેતજમીનના ૨૯ ટકા એટલે કે ૯.૬૪ કરોડ હેક્ટર જમીનની ગુણવત્તામાં ભારે ઘટાડો થયો છે. ભારતીય કૃષિ અનુસંધાન સંસ્થાનનો અહેવાલ તો એનાથી પણ ખરાબ છે.એના અંદાજ મુજબ ૧૨ કરોડ હેક્ટર જમીનની ગુણવત્તા ઘટી ગઈ છે. સૌથી વધુ અસર ઉત્તર પ્રદેશમાં છે. જમીનના ખરાબાને કારણે ઉત્પાદકતા ઘટવાથી વર્ષે એક હેક્ટરે સરેરાશ ૩૬૫૪ રૂપિયાનું નુકસાન થઈ રહ્યું છે. ઉત્તર પ્રદેશમાં તો નુકસાનીનો આંક પ્રતિ હેક્ટર રૂપિયા ૧૫,૧૧૨નો છે. ગુજરાતમાં ૩૧.૨૯ લાખ હેક્ટર જમીનને નુકસાન થયું છે અને આ બધા પાછળ કારણ છે ખાતરઅને દવાનો વધુપડતો ઉપયોગ તથા ક્લાઈમેટ ચેન્જ.
This story is from the February 12, 2024 edition of Chitralekha Gujarati.
Start your 7-day Magzter GOLD free trial to access thousands of curated premium stories, and 8,500+ magazines and newspapers.
Already a subscriber ? Sign In
This story is from the February 12, 2024 edition of Chitralekha Gujarati.
Start your 7-day Magzter GOLD free trial to access thousands of curated premium stories, and 8,500+ magazines and newspapers.
Already a subscriber? Sign In
નયા હિંદુસ્તાન... નયા સિનેમા!
દેશમાં ચૂંટણીનો માહોલ જામ્યો છે ત્યારે એક નજર ઈલેક્શન્સ પહેલાં આવેલી અને હવે આવનારી કેટલીક પોલિટિકલ ફિલ્મો પર.
સ્રી નેતૃત્વમાં પાછળ પડે છે, કારણ કે..
સંસદમાં મહિલા અનામતની વાત થાય છે, પણ ચૂંટણીમાં પૂરતું પ્રતિનિધિત્વ કેમ મળતું નથી?
સ્તનપાનઃ આ આવડત રામત્કારિક રીતે પ્રક્ટ ન થાય તો?
માતા અને બાળક વચ્ચે ભાવનાત્મક સંબંધ બાંધી આપે છે બ્રેસ્ટ ફીડિંગ.
હું અમદાવાદની રિક્ષાવાળી...
પરિવારની મરજી વિરુદ્ધ પ્રેમલગ્ન કરનારી અમદાવાદી યુવતી પતિનો સ્નેહ-સથવારો છૂટ્યા પછી એના પગલે ચાલવા માટે રિક્ષાચાલક બની. એની આ સંઘર્ષભરી સફર બીજી મહિલાઓને પણ નવી દિશા સૂચવે એવી છે.
વિકાસયાત્રા સામે કપરાં ચઢાણ બનતા વૈશ્વિક પડકાર
૨૦૧૪ પછીના દાયકામાં મોદી સરકારે આર્થિક, સામાજિક અને રાજકીય મોરચે ઘણી સફળતા પ્રાપ્ત કરી, હવે ચૂંટણી બાદ મોદી સરકાર જ પાછી સત્તા પર આવવાની આશા-વિશ્વાસ ભલે ઊંચાં રહ્યાં, પણ આપણી પ્રગતિમાં અંતરાય આવવાના જ છે.
ડી. ગુકેશઃ વિશ્વ શતરંજનો નવો સિતારો
ચેસની રમતના વર્લ્ડ ચૅમ્પિયનને પડકાર આપે એવા ખેલાડીને શોધવા માટે થતી સ્પર્ધાના ભારતીય વિજેતાને ઓળખી લો.
સુરતઃ ચૂંટણી ભલે ન થાય, પ્રચારસામગ્રી તો અમારી જ!
લોકસભા ઈલેક્શન સુરતની કાપડબજારને કરાવશે કરોડોનો વકરો.
અમારે ગામને સ્માર્ટ નહીં, નંદનવન બનાવવાં છે!
સમસ્ત મહાજનના ગિરીશભાઈનો સંકલ્પ... પ્રાચીન ભારતમાંનાં ગામો સ્વાવલંબી અને તંદુરસ્ત હતાં અને એ મંત્રના આધારે ગુજરાતનાં ત્રણ ગામોનો મોડેલ ગામ તરીકે વિકાસ કરાયો છે. ત્યાંનો ગાંડો બાવળ સાફ કરાયો છે, જળાશયોમાંથી કાંપ કાઢી એને ઊંડાં કરાયાં છે, નવાં ગોચર ઊભાં કરાયાં છે અને હા, ચાર હજાર દેશી વૃક્ષોનું રોપણ પણ કરાયું છે. આનાં પરિણામ એકદમ સકારાત્મક જોવા મળી રહ્યાં છે.
મને માફ કરો...આઈ ઍમ સૉરી...
જાણતાં-અજાણતાં થયેલા મન દુભાવનારા વાણી-વ્યવહાર માટે માફી માગી લેવાની અને આપવાની પરંપરા હજીય જીવંત છે. બીજી બાજુ, અમુક લોકો સ્વાર્થી હેતુસર કે પ્રતિપક્ષને અપમાનિત કરાવવા માફી મગાવવાની જીદ લે છે. આવો, જાણીએ માફીનામાની રસપ્રદ વાતો.
તકલીફને તકમાં બદલીને કર્યો છે પ્રમહાર
આઝાદીનાં આરંભનાં વર્ષોમાં ભારતીયોએ અનેક ફૂલગુલાબી સપનાં જોયાં. કમનસીબે એ વખતે આપણો પનો ટૂંકો પડ્યો. હવે જો કે લોકોને ફરી આશા બંધાઈ છે. એક નવી ઉમ્મીદ સાથે નવી સવાર પડી છે.