ડિયર નચર,
દુકાળ, પૂર, ભૂકંપ, ભૂસ્ખલન, ચક્રવાત, વાવાઝોડું, હિમપ્રપાત, જ્વાળામુખી વિસ્ફોટ... આ બધું છેલ્લાં થોડાં વર્ષોમાં બહુ જોયું છે. એમાં મૃત્યુ પામતા લોકો આંકડા બનીને રહી ગયા, ગ્લોબલ વૉર્મિંગ શબ્દ વારંવાર અમારા કાને અથડાય છે, પણ છતાં અમારી સંવેદન ધિરતા દૂર થતી નથી. ઈન્દિરા ગાંધીએ કટોકટી લાદી ત્યારે લોકસભામાં પુરુષોત્તમ માવલંકરે એનો વિરોધ કરતાં કહ્યું હતું કે ભગવાન, એમને માફ કર, એ શું કરી રહ્યાં છે એ એમને ખબર છે! પ્રકૃતિને અમે એટલી હદે નુકસાન કરી નાખ્યું છે કે અમને કોઈ કહે તોય માફી મળી શકે એવી સ્થિતિ નથી.
અમે પ્રકૃતિથી દૂર થઈ ગયા છીએ. ફાર્મ વેચીને ફાર્મ હાઉસ બનાવતા થયા છીએ. અમે સિમેન્ટ કૉન્ક્રીટનાં જંગલો બનાવ્યા બાદ શુદ્ધ હવા શ્વસવા માટે જંગલમાં કે હિલસ્ટેશને જઈએ છીએ, પરંતુ હવે ત્યાંય અમે એટલી ભીડ કરીએ છીએ કે પ્રકૃતિને શ્વાસ લેવાનું દુષ્કર બન્યું છે. અમે વડલાની ડાળીએ હીંચકા ખાવાનું પણ ભૂલી ગયા છીએ, એનું કારણ આપતાં આપણા કવિ મનોજ ખંડેરિયાએ લખ્યું છે કે લાલઘૂમ તાપમાં મ્હોરતો, મસ્તીનો તોર તે ક્યાં ગયો કોઈ કહેતું નથી... આ નગરની વચોવચ હતો એક ગુલમ્હોર તે ક્યાં ગયો કોઈ કહેતું નથી.
કાંઈ કહેવા જેવું અમે ક્યાં કંઈ બાકી રાખ્યું છે? ભૂતપૂર્વ રાષ્ટ્રપતિ એપીજે અબ્દુલ કલામે કહેલું કે આ દેશની મુખ્ય ત્રણ સમસ્યા છેઃ એક ચારિત્ર્યની કટોકટી, બીજી સમસ્યા ભ્રષ્ટાચાર અને ત્રીજી સમસ્યા એ પ્રદૂષિત પર્યાવરણ. આ ત્રીજી સમસ્યા હવે અમને એવી પીડી રહી છે કે ના પૂછો વાત, કારણ કે આ વિશ્વમાં દર વર્ષે માત્ર હવાના પ્રદૂષણને કારણે ૭૦ લાખ લોકો મૃત્યુ પામે છે. ભારતની વાત કરીએ તો દેશનાં ટોચનાં ૧૦૦ શહેરોમાંથી ૬૩ શહેરોની હવા શ્વસવા એટલે કે શ્વાસમાં ઉતારવાલાયક રહી નથી. જે પાણી છે એમાંનું ૭૦ ટકા પાણી પીવાલાયક નથી. કૃષિઆવકમાં નવ ટકાનો અને કૃષિ ઉત્પાદકતામાં ૧૬ ટકાનો ઘટાડો થયો છે. પાણી આધારિત રોગો છે એમાં વર્ષે ૪૦,૦૦૦ લોકો મૃત્યુ પામે છે. પ્લાસ્ટિકનો અમે એટલો બધો ઉપયોગ કરીએ છીએ કે પશુઓનાં પેટમાં અને દરિયાના પેટાળમાં સુદ્ધાં પ્લાસ્ટિક મળી રહ્યું છે.
This story is from the January 15, 2024 edition of Chitralekha Gujarati.
Start your 7-day Magzter GOLD free trial to access thousands of curated premium stories, and 8,500+ magazines and newspapers.
Already a subscriber ? Sign In
This story is from the January 15, 2024 edition of Chitralekha Gujarati.
Start your 7-day Magzter GOLD free trial to access thousands of curated premium stories, and 8,500+ magazines and newspapers.
Already a subscriber? Sign In
નયા હિંદુસ્તાન... નયા સિનેમા!
દેશમાં ચૂંટણીનો માહોલ જામ્યો છે ત્યારે એક નજર ઈલેક્શન્સ પહેલાં આવેલી અને હવે આવનારી કેટલીક પોલિટિકલ ફિલ્મો પર.
સ્રી નેતૃત્વમાં પાછળ પડે છે, કારણ કે..
સંસદમાં મહિલા અનામતની વાત થાય છે, પણ ચૂંટણીમાં પૂરતું પ્રતિનિધિત્વ કેમ મળતું નથી?
સ્તનપાનઃ આ આવડત રામત્કારિક રીતે પ્રક્ટ ન થાય તો?
માતા અને બાળક વચ્ચે ભાવનાત્મક સંબંધ બાંધી આપે છે બ્રેસ્ટ ફીડિંગ.
હું અમદાવાદની રિક્ષાવાળી...
પરિવારની મરજી વિરુદ્ધ પ્રેમલગ્ન કરનારી અમદાવાદી યુવતી પતિનો સ્નેહ-સથવારો છૂટ્યા પછી એના પગલે ચાલવા માટે રિક્ષાચાલક બની. એની આ સંઘર્ષભરી સફર બીજી મહિલાઓને પણ નવી દિશા સૂચવે એવી છે.
વિકાસયાત્રા સામે કપરાં ચઢાણ બનતા વૈશ્વિક પડકાર
૨૦૧૪ પછીના દાયકામાં મોદી સરકારે આર્થિક, સામાજિક અને રાજકીય મોરચે ઘણી સફળતા પ્રાપ્ત કરી, હવે ચૂંટણી બાદ મોદી સરકાર જ પાછી સત્તા પર આવવાની આશા-વિશ્વાસ ભલે ઊંચાં રહ્યાં, પણ આપણી પ્રગતિમાં અંતરાય આવવાના જ છે.
ડી. ગુકેશઃ વિશ્વ શતરંજનો નવો સિતારો
ચેસની રમતના વર્લ્ડ ચૅમ્પિયનને પડકાર આપે એવા ખેલાડીને શોધવા માટે થતી સ્પર્ધાના ભારતીય વિજેતાને ઓળખી લો.
સુરતઃ ચૂંટણી ભલે ન થાય, પ્રચારસામગ્રી તો અમારી જ!
લોકસભા ઈલેક્શન સુરતની કાપડબજારને કરાવશે કરોડોનો વકરો.
અમારે ગામને સ્માર્ટ નહીં, નંદનવન બનાવવાં છે!
સમસ્ત મહાજનના ગિરીશભાઈનો સંકલ્પ... પ્રાચીન ભારતમાંનાં ગામો સ્વાવલંબી અને તંદુરસ્ત હતાં અને એ મંત્રના આધારે ગુજરાતનાં ત્રણ ગામોનો મોડેલ ગામ તરીકે વિકાસ કરાયો છે. ત્યાંનો ગાંડો બાવળ સાફ કરાયો છે, જળાશયોમાંથી કાંપ કાઢી એને ઊંડાં કરાયાં છે, નવાં ગોચર ઊભાં કરાયાં છે અને હા, ચાર હજાર દેશી વૃક્ષોનું રોપણ પણ કરાયું છે. આનાં પરિણામ એકદમ સકારાત્મક જોવા મળી રહ્યાં છે.
મને માફ કરો...આઈ ઍમ સૉરી...
જાણતાં-અજાણતાં થયેલા મન દુભાવનારા વાણી-વ્યવહાર માટે માફી માગી લેવાની અને આપવાની પરંપરા હજીય જીવંત છે. બીજી બાજુ, અમુક લોકો સ્વાર્થી હેતુસર કે પ્રતિપક્ષને અપમાનિત કરાવવા માફી મગાવવાની જીદ લે છે. આવો, જાણીએ માફીનામાની રસપ્રદ વાતો.
તકલીફને તકમાં બદલીને કર્યો છે પ્રમહાર
આઝાદીનાં આરંભનાં વર્ષોમાં ભારતીયોએ અનેક ફૂલગુલાબી સપનાં જોયાં. કમનસીબે એ વખતે આપણો પનો ટૂંકો પડ્યો. હવે જો કે લોકોને ફરી આશા બંધાઈ છે. એક નવી ઉમ્મીદ સાથે નવી સવાર પડી છે.