પંચામૃત

હિંમત એટલે અણનમ રહેવાની પ્રતિજ્ઞા

- ભૂપત વડોદેરિઆ

બીજા વિશ્વયુદ્ધ વખતે હિટલરના સૈનિકો છેક મોસ્કોના પાદરે પોંચી ગયા ત્યારે સ્ટાલિનને તેના વફાદાર માણસોએ સલાહ આપી હતી કે સલામત સ્થળે ચાલ્યા જાઓ  મતલબ કે નાસી છૂટો. ભય બારણે આવે ત્યારે માણસને સૌથી પહેલાં નાસી છૂટવાનું મન થાય છે, ભીડ પડે ત્યારે ઘણા માણસો પોબારા ભણી જાય છે, પણ કેટલાક આ રીતે રફુચક્કર થઈ જવામાં માનતા નથી, તેઓ અડગ બનીને ઊભા રહે છે. સ્ટાલીન મહેલ છોડીને સલામત સ્થળે નાસી ના ગયો. તેણે જર્મનોનો મુકાબલો હથિયાર નહિ તો હાથથી અગર હાથમાં જે કંઈ હોય તેનાથી કરવાો નિર્ધાર કર્યો. પ્રતિકૂળતામાં દરિયાની ભરતીની જેમ આવે છે અને પછી કોઈક ખૂણે પૂરતાં પાણી પાછાં વળતાં હોય છે. એ જંગમાં સ્ટાલીન જીતી ગયો, સ્ટાલીન બચી ગયો, સ્ટાલીનનું માન બચી ગયું. નાસી જઈને સ્ટાલીન બચી ગયો હોત, પણ માણસ પોતાનું માન, માણસ તરીકેનું પોતાનું ખમીર, પોતાનું દૈવત છોડીએ ઘણીવાર બચી જઈ શકે છે, પણ કેટલાક માણસો આમ બચી જવા તૈયાર થતા નથી. અમેરિકાના એક પ્રમુખ હૈરી એસ. ટુમાવે ૩૮ વર્ષની ઉંમરે ધંધામાં મોટી ખોટ ખાધી. ટ્રુમાનને ભાગીદારોએ નાદારી નોધાવી દીધી, પણ ટુમાનને એ મંજૂર નહોતું. તેણે ૨૧ વર્ષ સુધી દેવું ભર્યું. ટુમાન કહે છે કે, કોઈ કોઈ મહિને તો લાકડી આવકમાંથી હપતો કાઢતાં નાકે દમ આવી જતો હતો, પણ આ તો સ્વમાનની રક્ષાનો જંગ હતો.