૯૦ વર્ષના સુરેન્દ્ર શાહે અમેરિકાની પ્રિન્સટન યુનિવર્સિટીમાંથી છેક ૧૯૬૧માં ઍરકન્ડિશનિંગ એન્જિનિયરિંગની ડિગ્રી લીધેલી. એ વખતે અમેરિકન શિક્ષણ એટલે જાણે ભગવાનનો શબ્દ.
મુંબઈના ઉપનગર વિલે પાર્લેમાં રહેતા સુરેન્દ્રભાઈ ચિત્રલેખાને કહે છેઃ ‘અમેરિકાથી આવ્યો ત્યારે મગજમાં રાઈ ભરેલી. ઍરકન્ડિશનિંગ વિના ઠંડક મળે જ નહીં એવું માનતો. એક ભાઈએ મારી સાથે દલીલ કરી કે આગ્રામાં તાજમહાલ એસી વિના કેમ ઠંડો રહે છે? હું મૂંગો થઈ ગયો. પ્રાચીન ઈમારતોમાં કુદરતી રીતે કેમ ઠંડક રહે છે એ જાણવા જૂનાં સાહિત્ય વાંચી ગયો, પણ ઉલ્લેખ મળ્યા નહીં. ધીરે ધીરે સમજાયું કે તાજમહાલની ઈમારતનું માસ એટલે કે પિંડ ૩૦ લાખ ટન જેટલું છે. સૂરજનો તાપ જાડી દીવાલ સોંસરવો નીકળીને અંદર પ્રવેશી શકે નહીં એટલે ઠંડક રહે. જે થોડીઘણી ગરમી પ્રવેશે એ ધીરે ધીરે બાજુની યમુના નદી તરફ વહી જાય.’
કચ્છના ‘સૃજન કૅમ્પસ’ અને અમદાવાદની 'દર્પણ એકેડેમી’માં પાઈપના નેટવર્કની પેસિવ કૂલિંગ સિસ્ટમ બેસાડવામાં આવી છે. એનાથી વિના ખર્ચે કુદરતી રીતે મકાનમાં ઠંડક રહે છે.
સુરેન્દ્રભાઈએ આવાં સ્મારકો-ઈમારતોની નૅચરલ કૂલિંગ સિસ્ટમની નકલ કરવાનું વિચાર્યું. લખનૌની સેન્ટ્રલ બિલ્ડિંગ રિસર્ચ ઈન્સ્ટિટ્યૂટના પ્રોફેસર જૈને એ વખતે ગૂણપાટ ઍરકન્ડિશનિંગનો વિડિયો બનાવેલો. એમાં એમણે રિંગ સરફેસ ઈવોપરેશનના સિદ્ધાંત આધારે કહેલું કે એક ગેલન પાણી ઉડાડો તો એક ટનનું કૂલિંગ મળી શકે. વિડિયોમાં દર્શાવ્યું કે છાપરાં પર ગૂણપાટ પાથરીને એના પર પાણી છાંટવાથી પાણી બાષ્પીભવન થઈને પોતાની સાથે ગરમી ઉડાડી ગયું એટલે ઈમારત ઠંડી થઈ.
This story is from the June 05, 2023 edition of Chitralekha Gujarati.
Start your 7-day Magzter GOLD free trial to access thousands of curated premium stories, and 8,500+ magazines and newspapers.
Already a subscriber ? Sign In
This story is from the June 05, 2023 edition of Chitralekha Gujarati.
Start your 7-day Magzter GOLD free trial to access thousands of curated premium stories, and 8,500+ magazines and newspapers.
Already a subscriber? Sign In
નબળો રૂપિયો વૈશ્વિક સ્તરે સ્વીકાર્ય નહીં બની શકે...
મોદી સરકાર રૂપિયાની કરન્સીને વિશ્વભરમાં સ્વીકાર્ય બનાવવાનું લક્ષ્ય રાખે છે, રિઝર્વ બૅન્કે આ દિશામાં આગળ વધવા રૂપિયાની ડિજિટલ કરન્સી વિકસાવી છે, પરંતુ આપણું ચલણ બીજા દેશોમાં સ્વીકાર્ય બને ત્યાં સુધી એ મુશ્કેલ લાગે છે.
મોબાઈલના સદુપયોગની શરૂઆત કરવી છે? અપનાવી લો Google Keep
ન જાણતા હો તો જાણી લો Find My Device અને Parental Control જેવાં મોબાઈલ ફોનમાં આવતાં ફીચર્સના ફાયદા.
ચૂંટણીના એ ચાદગાર નારા, જે છવાઈ ગયા જનમાનસમાં!
થોડામાં ઝાઝું... ચૂંટણીપ્રચારના કેન્દ્રમાં જે મુદ્દો હોય એને બહુ જ ઓછા શબ્દોમાં, પણ મતદારોનાં દિમાગમાં સોંસરવો ઊતરી જાય એ રીતે પહોંચાડવાનું કામ કરે છે જુદાં જુદાં ઈલેક્શન સ્લોગન.
પવિત્ર સંબંધના પાયા કેમ હલવા લાગ્યા છે?
છેલ્લાં કેટલાંક વર્ષમાં લગ્નવિચ્છેદ થવા પાછળનાં કારણ બહુ વધ્યાં છે, પણ એનો ઉપાય એક જ છે.
બીપી-ડાયાબિટીસ બની શકે પ્રેગ્નન્સી સમયની પળોજણ
નાની ઉંમરની છોકરીઓમાં વધુ જોવા મળતી પ્યુબર્ટી મેનોરેજિયા જેવી વ્યાધિને અવગણવા જેવી નથી.
જન્મતાંની સાથે દેખાડ્યો સંગીતનો જાદુ
ડૉક્ટર-એન્જિનિયર બનવાને બદલે એણે સૂર-તાલની સંગાથે કારકિર્દી ઘડવાનું પસંદ કર્યું. આજે એને જ સથવારે અમદાવાદની આ યુવતી મનોરંજન ક્ષેત્રે કાઠું કાઢી રહી છે.
સિનેસ્ટાર્સ અને પોલિટિક્સ બહુત યારાના લગતા હૈ…
લોકસભાની ચૂંટણીનાં પડઘમ વાગી રહ્યાં છે ત્યારે ફરી એક વાર સિનેસ્ટાર્સ અને પોલિટિક્સનો રોમાન્સ ખીલી રહ્યો છે, પરંતુ આ વખતે મામલો જરા અલગ છે.
વાત વટે ચડી છે...
ભાજપના ઉમેદવાર તરીકે પુરુષોત્તમ રૂપાલાને હટાવવાની માગ વચ્ચે ખુદ રૂપાલાએ જ ૧૬મીએ ઉમેદવારીપત્ર ભરવાની જાહેરાત કરી છે ત્યારે ગુજરાતમાં ફરી એક હાઈ-પ્રોફાઈલ ડ્રામા જોવા મળે એવાં એંધાણ છે...
એક રિચાર્જ ઐસા ભી કર દો...
ગુજરાતમાં અનેક સ્થળે ઉનાળાના આરંભે જ પાણીની અછત વર્તાવા માંડી છે. આ સમસ્યાનો સચોટ ઉકેલ વરસાદી જળને ભૂગર્ભમાં ઉતારતી ‘રેઈન વૉટર હાર્વેસ્ટિંગ ઍન્ડ ગ્રાઉન્ડ વૉટર રિચાર્જ સિસ્ટમ’નો જ છે. હવે જો કે આ પદ્ધતિમાં પણ અપગ્રેડેશન થયું છે, જેથી રિચાર્જ્ડ વૉટરને પ્રદૂષણ અને હાનિકારક બૅક્ટેરિયાથી મુક્ત રાખી શકાય. સુરતમાં આ કામગીરીનાં મીઠાં ફળ મળ્યાં છે.
દિવસો ફરી આવ્યા ટીપેટીપાં માટે વલખાં મારવાનાં
ઉનાળો આવ્યો નથી ને જળ-સમસ્યાની રાડ ઊઠી નથી. એમાં પણ ભૌગોલિક પરિસ્થિતિ અને મૂળ ઓછા વરસાદને કારણે ઉત્તર ગુજરાત અને સૌરાષ્ટ્રમાં માર્ચ-એપ્રિલથી પાણીનાં એક-એક બુંદ માટે તરસવું પડે એવી નોબત આવી જાય છે. વર્ષોથી પ્રજાએ જેનો ભોગ બનવું પડે છે એવું આ જળસંકટ નિવારવા જાતજાતની યોજના બની છે, પણ મોટા ભાગની કોરીધાકોર. ક્યારે આવશે આ પ્રશ્નનો કાયમી ઉકેલ?