મણિપુર હિંસા અને ઓપિયમ કાર્ટેલનું કનેક્શન

થાઇલેન્ડ, લાઓસ અને મ્યાનમારની સરહદો જ્યાં એકઠી થાય છે તે વિસ્તારને ૧૯૨૦ના દાયકામાં અમેરિકાની સી.આઈ.એ. દ્વારા ‘ધી ગોલ્ડન ટ્રાયેન્ગલ' નામ આપવામાં આવ્યું હતું ઈશાની રાજ્યો એનું ક્લાસિક ઉદાહરણ છે કે કેવી રીતે કોઈ પણ રાષ્ટ્રને નબળું પાડવા તેના સંવેદનશીલ પ્રાંતોમાં ઘૂસણખોરો દ્વારા વસતિનું અસંતુલન પેદા કરી શકાય

- સ્પર્શ હાર્દિક

ભારતના નકશામાં નોર્થ-ઇસ્ટ યાને ઈશાન ખૂણે પડતાં, ભારતના મુખ્ય ભૂપ્રદેશથી ‘ચિકન નક’ કહેવાતા સિલીગુડી શહેર પાસેના નાનકડા પટ્ટાથી જોડાયેલાં રાજ્યોનો આઝાદી પછીનો ઇતિહાસ એકંદરે અશાંતિભર્યો રહ્યો છે. જ્યાં મહત્તમ ભારતીયો ઇતિહાસ અને સંસ્કૃતિ વિશે અભ્યાસક્રમ દ્વારા જ જાણે છે ત્યાં, એમાં ઈશાની રાજ્યોને અપાયેલું અલ્પ મહત્ત્વ એમના પ્રત્યેની અલ્પ જાણકારી અને સમજને પ્રેરે છે. તેમ છતાં, ઇન્ટરનેટ સુલભ થયા પછી જાગૃત અને સમજદાર લોકોએ નોર્થ-ઇસ્ટ વિશે જાણવા-સમજવામાં રસ લીધો છે એ પણ હકીકત છે. કાયમ કોઈ ને કોઈ પ્રકારની હિંસામાં જ સપડાયેલા રહેતાં આ રાજ્યો માંડ શાંત થઈ રહ્યાં હતાં કે એવું લાગતું હતું, ત્યાં મણિપુરમાં પુનઃ ફાટી નીકળેલી હિંસા ફક્ત મણિપુરને જ હાનિ કરશે એવું નથી, કિન્તુ જો વાત વધુ બગડશે તો એવો ભય તોળાઈ રહ્યો છે કે નોર્થ-ઇસ્ટના અન્ય પ્રાંતો અને સમુદાયનાં લોકોની અલગતાવાદી ભાવના ફરી સળવળશે અને તેઓ પણ પુનઃ કોઈ ને કોઈ માગણી સાથે હિંસક રીતે પ્રવૃત્ત થશે.

મણિપુર વિવાદ વિશે વાચકોએ સમાચાર માધ્યમો દ્વારા સારી એવી જાણકારી મેળવી જ લીધી હશે. મૂળ વિવાદ છે મેઇતી કે મૈતેઈ અને કુકી સમુદાય વચ્ચે. વિવાદનું કારણ આમ તો જમીન અને સાંસ્કૃતિક સંરક્ષણનું છે. મૈતેઈને અત્યાર સુધી બહુમતી સમુદાય માનવામાં આવ્યો છે, પરંતુ વિવિધ જાણકારોના દાવા પ્રમાણે, ખાસ કરીને મ્યાનમારથી આવીને ગેરકાયદેસર વસેલા બહારના કુકી-ચિન સમુદાયના લોકોને કારણે મણિપુરની મૂળ પ્રજા મૈતેઈ હવે લઘુમતીમાં ધકેલાઈ ગઈ હોવાનો ડર પ્રગટ કરાયો છે. મણિપુરમાં પહેલેથી જ કુકી સમુદાયને વિશેષ હકો મળેલા છે, જે મુજબ તેઓ પહાડી-જંગલ અને ખીણના શહેરી વિસ્તારમાં જમીન ખરીદી શકે છે. જ્યારે મૈતેઈ જાતિનો પહાડી-જંગલ વિસ્તાર પર કોઈ હક નથી અને એમણે ઇમ્ફાલ ખીણના શહેરી વિસ્તારમાં જ મર્યાદિત રહેવાનું છે. ઉપરાંત, હવે બહારથી આવેલા કુકી-ચિન સમુદાયના લોકોના સંખ્યાબળને કારણે મણિપુરનાં સમાજિક, રાજકીય અને આર્થિક સમીકરણો પણ બદલાઈ રહ્યાં હોવાનો ડર વ્યક્ત કરાયો છે. કુકી સમુદાય અલગથી એક વહીવટી એકમ પણ માંગી જ રહ્યો છે.