ફૂટપાથ પર ઊંઘવું શોખ નહીં મજબૂરી

૫૦ થી ૬૦ મજૂર ઠંડી, ગરમી અને વરસાદમાં પણ આ ફૂટપાથ પર રાત પસાર કરે છે. સવારે જલદી ખાવા માટે કઈ બનાવીને આ લોકો પોતાનો સામાન એક થેલામાં ભરીને રસ્તાના કિનારે કોઈ ઝાડ પર લટકાવી દેતા હોય છે

- શૈલેન્દ્ર સિંહ

ફૂટપાથ પર રહેનારાની જિંદગી પર ડાયરેક્ટર વિક્રમ ભટ્ટે વર્ષ ૨૦૦૩ માં ફિલ્મ ‘ફૂટપાથ’ બનાવી હતી. આ ફિલ્મમાં આફતાબ શિવદાસાની, રાહુલ દેવ, બિપાશા બાસુ અને ઈમરાન હાશમીએ કામ કર્યું હતું.

ફિલ્મ ફૂટપાથમાં કહાણી આફતાબ શિવદાસાનીના બાળપણથી શરૂ થાય છે, જેમાં તે મુંબઈના એક ક્રિમિનલ એરિયામાં પોતાના પિતા સાથે રહેતો હોય છે, જેઓ એક મજૂર યૂનિયનના નેતા હતા. ૨ અનાથ બાળકો રઘુ અને શેખર તથા તેમની બહેન સંજના તેના સૌથી સારા મિત્રો હતા.

એક દિવસ તેના પિતાની હત્યા વિરોધી યૂનિયનવાળા કરી નાખે છે. ત્યાર પછી અર્જુન પોતાના મિત્રો સાથે તેનો બદલો લે છે અને હત્યારાને મારી નાખે છે અને જલદી દિલ્લી ચાલ્યો જાય છે.

આ હત્યાકાંડમાં અર્જુન મુખ્ય સંદિગ્ધ છે અને એ ૨ ભાઈએ તેને દિલ્લી જતા રહેવાની સલાહ આપી હોય છે. દિલ્લી પહોંચીને તે પોતાનું નામ મોહનકુમાર શર્મા રાખી લે છે અને એક રિયલ એસ્ટેટ એજન્ટના રૂપે પોતાની નવી જિંદગી શરૂ કરી દે છે.

ફિલ્મ ‘ફૂટપાથ’ માં અપરાધિક જિંદગીને દર્શાવવામાં આવી છે. ફૂટપાથ પર રહેનારાનો અપરાધજગત સાથે ઘણું ખરું સીધો સંબંધ હોય છે. તદુપરાંત તેઓ નશાના બંધાણી પણ બની જાય છે.

જોકે ફૂટપાથની જિંદગી શોખ નહીં, પરંતુ મજબૂરી હોય છે. રોજીરોટીની શોધમાં શહેરમાં આવનાર લોકોને અહીં ન સારો રોજગાર મળે છે કે ન રહેવા માટે ઘર. આ સ્થિતિમાં તેઓ ફૂટપાથ પર જિંદગી વિતાવવા મજબૂર બની જાય છે.

દેશના દરેક શહેરમાં એવી હજારો ફૂટપાથ છે, જ્યાં લોકો એકલા કે પરિવાર સાથે રહેતા હોય છે. જેમજેમ શહેર મોટું થતું જાય છે, તેમતેમ ત્યાંની ફૂટપાથ પર રહેનારાની સંખ્યા પણ વધતી જાય છે. કોઈ પણ દેશ માટે તેનાથી વધારે શરમજનક વાત શું હોય કે તેના ત્યાં આબાદીનો એક જરૂરી હિસ્સો ખુલ્લામાં ફૂટપાથ પર રહેવા માટે મજબૂર છે.

આજકાલ તો ફૂટપાથ ખાલી કરાવવાના નામે બુલડોઝરનો ઉપયોગ કરવામાં આવી રહ્યો છે. જોકે હાલમાં તે મુસ્લિમ ઘર પર વધારે ચાલી રહ્યા છે, પરંતુ જલદી એવા લોકોના ઘર પર પણ ચાલશે, જેઓ સરકારની વિરુદ્ધ હશે, પછી ભલે ને તેઓ હિંદુ કે શીખ કેમ ન હોય.

ન ઘર મળ્યું ન રોજગાર

જોકે ફિલ્મની કહાણી જેવી ફૂટપાથની જિંદગી નથી હોતી. ફૂટપાથ પર રહેનારાઓ ફૂટપાથ પર મરી જાય છે, તેમની જિંદગીમાં કોઈ સુધાર નથી થતો.